"ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ": ΠΑΝΕΞΥΠΝΗ ΙΔΕΑ, ΑΛΛΑ...

Δυστυχώς ο "Μικρόκοσμος" (Downsizing, 2017) του Alexander Payne είναι η πρώτη ταινία ενός αγαπημένου δημιουργού που δεν μου άρεσε ιδιαιτερα. Νομίζω ότι για πρώτη φορά εδώ ο Payne χάνει τον έλεγχο. Ας δούμε όμως την ιστορία:
Νορβηγοί επιστήμονες καταφέρνουν να σμικρύνουν οτιδήποτε οργανικό. Έτσι ένας άνθρωπος μπορεί να μετατραπεί σε ανθρωπάκι ύψους 5 περίπου εκατοστών. Τα πλεονεκτήματα για την ανθρωπότητα είναι τεράστια: Το οικολογικό λύνεται, αφού τα ίδια δισεκατομμύρια ανθρώπων θα μολύνουν πολύ λιγότερο τον πλανήτη, θα καταναλώνουν ελάχιστα, οπότε οι γήινοι πόροι δεν ξοδεύονται με τους σημερινούς ρυθμούς και, σε προσωπικό επίπεδο, θα μπορούν να απολαμβάνουν πολυτέλειες (από χαβιάρι και διαμάντια έως μέγαρα για διαμονή) με ελάχιστο κόστος. Προαιρετικά λοιπόν πολλοί επιλέγουν να σμικρυνθούν σε ειδικές εταιρίες, που τους παραχωρούν και τον "ιδανικό" (μικρό)κόσμο για να ζήσουν. Το ζεύγος των ηρώων αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βημα (αν κανείς σμικρυνθεί δεν υπάρχει επιστροφή). Όταν όμως ο σύζυγος ξυπνάει από τη διαδικασία βιώνει το πρώτο (καθαρά προσωπικό) σοκ.
Η ιδέα, που ανήκει βέβαια στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, είναι πανέξυπνη. Όπως και ο χειρισμός της, που ταιριάζει πολύ στο σατιρικό και ταυτόχρονα τρυφερό και ευαίσθητο πνεύμα του Payne. Κι όχι μόνο αυτό: Ο σκηνοθέτης βρίσκει την ευκαιρία να καυτηριάσει την ανθρώπινη φύση, συχνά συνυφασμένη με την απληστία, τη βία και την εξουσιομανία, τη ροπή προς την παρανομία. Βλέπετε, ο ήρωάς μας σύντομα θα ανακαλύψει ότι ο "ειδυλιακός" κόσμος των "μικρών ανθρώπων", παρά την απαστράπτουσα εικόνα που αρχικά παρουσιάζει (ουσιαστικά πρόκειται σχεδόν για υλοποίηση της ιδανικής, ουτοπικής κοινωνίας), κουβαλά τα προβλήματα της "κανονικής" ανθρωπότητας : Η κοινωνία είναι και πάλι ταξική, γεμάτη ανισότητες, ενώ η ίδια η μέθοδος σμίκρυνσης χρησιμοποιείται μερικές φορές για όχι και τόσο "καλούς" σκοπούς.
Όλα αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα. Πού βρίσκεται όμως το πρόβλημα; Ενώ στην αρχή η ιδέα αυτή μοιάζει να είναι δουλεμένη με τον τρόπο και το στιλ του Payne, σύντομα, στο δεύτερο μέρος κυρίως, η ιστορία ξεφεύγει, αλλάζει στην ουσία θέμα, και μετατρέπεται σε ίστορία σχεδόν τέλους του κόσμου, με έντονο διδακτισμό και οικολογικό (εύκολο όμως) προβληματισμό. Αν συνυπολογίσετε και τη μεγάλη διάρκεια, φοβάμαι ότι έχουμε να κάνουμε με την πρώτη αποτυχία του σκηνοθέτη. Με λίγα λόγια νομίζω ότι δεν "έδενε" το μείγμα και, προσωπικά, κουράστηκα κάπως. Κρίμα, γιατί αν δεν ξέφευγε σε άλλα, αχρείαστα κατά τη γνώμη μου, μονοπάτια, ο Payne θα είχε κάνει άλλη μία εξαιρετική ταινία στο κλίμα του. Η πρωτότυπη ιδέα του έδινε αυτή τη δυνατότητα.