ΕΝΩΠΙΟΝ ΘΕΩΝ, ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Το "Ενώπιον θεών και ανθρώπων" (Des hommes et des dieux) είναι μια γαλλική ταινία του 2010 του Xavier Beauvois. Βασίζεται σ' ένα αληθινό γεγονός που συνέβει το 1996 και αφορά τους γάλλους μοναχούς ενός μοναστηριού στην Αλγερία, που αποφασίζουν να μείνουν εκεί παρά τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχουν, τηρώντας ίσες αποστάσεις από τις αντιμαχόμενες πλευρές, ενώ γύρω τους μαίνεται ο σχεδόν εμφύλιος ανάμεσα στο στρατό και ισλαμιστές αντάρτες.
Η ταινία τού, υποθέτω, χριστιανού σκηνοθέτη περιγράφει την ήσυχη, ειρηνική καθημερινότητα των μοναχών, που μοιράζεται ανάμεσα στην ιατρική φροντίδα των φτωχών κατοίκων του γειτονικού χωριού, στις δουλειές της μονής και στις καθημερινές λειτουργίες και στη συνέχεια ανατρέπει την ρουτίνα αυτή καθώς ο πόλεμος και η βία χυπούν την πόρτα του μοναστηριού. Βρίσκει έτσι την ευκαιρία να θέσει μια σειρά από διλήμματα που αφορούν την πίστη και το νόημά της, την αγάπη προς τη ζωή ή την αφοσίωση μέχρις εσχάτων στην αποστολή που οι ίδιοι επέλεξαν και, σε πρακτικό επίπεδο, το αν θα φύγουν οι μοναχοί ή αν θα παραμείνουν στην επικίνδυνη αυτή περιοχή. Θρησκευτικής κυρίως φύσης (αλλά και υπαρξιακής ενίοτε) οι προβληματισμοί αυτοί διακόπτονται από συνεχείς σκηνές λειτουργίας που καθημερινά τελούν οι μοναχοί και από τους ύμνους που διαρκώς ψέλνουν, ενώ συγχρόνως σκιαγραφούνται και τα ατομικά ποτρέτα του καθενός απ' αυτούς.
Αυστηρή σκηνοθεσία και λιτή, μινιμαλιστική ενίοτε εικόνα συνυπάρχουν για να μας μεταδόσουν την αυστηρή πνευματικότητα, τη γαλήνη και την ειρηνική ζωή της μονής, ζωή που δείχνουν να αποδέχονται απολυτα και να απολαμβάνουν οι μοναχοί (πριν αρχίσουν τα δύσκολα βεβαίως).
Δεν μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα με το φιλμ, που σε κάποια σημεία του με κούρασε. Ίσως να φταίει και το ότι δεν έχω εντρυφήσει σε θρησκευτικής φύσης προβληματισμούς ή παρόμοια διλήμματα. Σε πολιτικό επίπεδο πάντως έχει ενδιαφέρον να "χωνέψει" κανείς το δύσκολο, αναπάντητο σχεδόν δίλημμα που τίθεται σε συγκρούσεις σαν κι αυτή (και που δυστυχώς είναι συχνές στον πλανήτη): Από τη μία ένας σκληρός, σχεδόν φασιστικός κρατικός στρατός, από την άλλη φανατικοί, εγκληματίες ισλαμιστές τυφλωμένοι από την πίστη στη θρησκεία τους. Σκατά εναντίον σκατών. Και στο μέσον κάποιοι απλοί, φτωχοί (διότι μόνο σε τριτοκοσμικές περιοχές σοβούν τέτοιες συγκρούσεις), αθώοι άνθρωποι, που το μόνο που θέλουν είναι να ζήσουν ήσυχα και όσο πιο καλά μπορούν τη ζωή τους. Σύμφωνοι, μ' αυτούς είμαστε προφανώς, αλλά αυτοί δεν αποτελούν μέρος της σύγκρουσης. Όσον αφορά τα δύο εμπόλεμα μέρη όμως, τι θέση παίρνει κανείς; Προσωπικά βρίσκω το ερώτημα αδιέξοδο.