ZIFT : ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟ ΝΟΥΑΡ

Βουλγάρικο νουάρ; Πριν κάποια χρόνια θα ακουγόταν σαν ανέκδοτο. Πρέπει όμως να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι αυτά που ξέραμε έχουν αλλάξει. Όλο και περισσότερες καλές ταινίες ξεπηδούν από χώρες δίχως κινηματογραφική παράδοση ή (παίζει πολύ συχνά κι αυτό) με παράδοση που αγνοούσαμε παντελώς.
Το Zift ας πούμε είναι μια ασπρόμαυρη, νουάρ ταινία του 2008 του πρωτοεμφανιζόμενου βούλγαρου Javor Gardev και, αν μη τι άλλο, είναι σίγουρα εντυπωσιακή. Ο Gardev μεταφέρει τα νουάρ στοιχεία στην πατρίδα του και στήνει μια ιστορία που διαδραματίζεται στη φυλακή των πρώτων χρόνων μετά την επικράτηση του κομουνιστικού καθεστώτος (1944) και στη συνέχεια έξω απ' αυτήν, στην κομουνιστική Βουλγαρία της δεκαετίας του 60. Τα βασικά γνωρίσματα του είδους βρίσκονται όλα εδώ: Η μοιραία γυναίκα, ένα αντικείμενο που όλοι θέλουν και ψάχνουν μανιωδώς, η "μπέσα" που υπάρχει ακόμα και στον υπόκοσμο, ο προδομένος ήρωας, οι ίντριγκες, οι ανατροπές... Αυτό που προσθέτει ο σκηνοθέτης είναι η ατμόσφαιρα της πατρίδας του (η τότε, αλλά η ιστορία θα μπορούσε κάλλιστα να εκτυλίσεται και σήμερα), η έντονη βία και σκληρότητα που δημιουργούν ένα αρρωστημένο κλίμα και το κατάμαυρο χιούμορ. Και βέβαια, δεν ξέρω αν υπερβάλλει επίτηδες για να στηλιτεύσει το προηγούμενο καθεστώς, αλλά η εικόνα που παρουσιάζει η "σοσιαλιστική" Βουλγαρία κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή (ή σοσιαλιστική) είναι.
Περισσότερη εντύπωση όμως προξενεί η πραγματικά εντυπωσιακή σκηνοθεσία. Φοβερή ατμόσφαιρα, δυνατές εικόνες, παράξενες κινήσεις της κάμερας, άψογος ρυθμός που σε κρατά, πολύ καλη ασπρόμαυρη φωτογραφία... Και το πράγμα γίνεται ακόμα εντυπωσιακότερο αν αναλογιστούμε ότι πρόκειται για πρώτη ταινία του σκηνοθέτη. Δεν έχω ιδέα για το background του, αλλά μοιάζει να έχει ήδη κατακτήσει απόλυτα την κινηματογραφική γλώσσα και να παίζει μ' αυτήν. Κάποιες στιγμές θυμίζει Ταραντίνο, άλλες πάλι Τζάρμους, αλλά το πάντρεμα πετυχαίνει μια χαρά νομίζω. Ίσως κάπου να το παρακάνει, ίσως κάποιοι το θεωρήσουν μια απλή επίδειξη ικανοτήτων άνευ ουσίας, όπως και να το κάνουμε όμως θαυμάζει κανείς τη δεξιοτεχνία του και περιμένει με περιέργεια την επόμενη κίνηση του Gardev.
ΥΓ: Όπως μαθαίνουμε στην αρχή του φιλμ Zift σημαίνει άσφαλτος, πίσσα, αλλά και σκατά στην βουλγαρική αργκό.