ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΠΟΥ ΧΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ

Ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε από τους πρωτοπόρους του ελληνικού σινεμά, από αυτούς που έβαλαν τα θεμέλια ενός πιο ποιοτικού κινηματογράφου απ' αυτόν που υπήρχε μέχρι τότε. Έχει κάνει και κάμποσα μέτρια φιλμ βέβαια. Θεωρώ ωστόσο το "Ποτάμι" του 1960, μια από τις πρώτες του ταινίες, πραγματικά ενδιαφέρον.
Ένα ποτάμι είναι το σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και σε μια άλλη χώρα που δεν κατονομάζεται. Στο ποτάμι αυτό, και στον βάλτο εκεί κοντά, διαδραματίζονται τέσσερεις διαφορετικές ιστορίες, που τις παρακολουθούμε να συμβαίνουν παράλληλα, να μπαίνουν σχεδόν η μια μέσα στην άλλη. Οι τρεις έχουν να κάνουν με φυγάδες διαφόρων ειδών και λόγων, η μία με μια ομάδα φαντάρων που ναρκοθετεί την περιοχή των συνόρων. Γίνεται από την αρχή αντιληπτό ότι το ποτάμι αποτελεί ουσιαστικά ένα σύμβολο, είναι αυτό που χωρίζει το "εδώ", στο οποίο συμβαίνουν οι άγριες ιστορίες - μερικές είναι ιστορίες ζωής ή θανάτου - από ένα φανταστικό "αλλού", το οποίο αποτελεί έναν άγνωστο, ίσως επικίνδυνο, ίσως ουτοπικό τόπο (ή ίσως και τα δύο) και προκαλεί ταυτόχρονα στους από 'δω φόβο αλλά και γοητεία και έλξη. Το "εδώ" είναι η ζωή, ο διαρκής αγώνας και η βία της. Το "εκεί"... ποιός ξέρει; Μερικοί από τους ήρωες θα σωθούν αν καταφέρουν να περάσουν το ποτάμι. Άλλοι είναι καταδικασμένοι να μείνουν από την εδώ πλευρά για πάντα.
Τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το έργο του Κούνδουρου, ο ερωτισμός, η βία, μια έντονη ελληνικότητα, βρίσκονται όλα στο "Ποτάμι". Και, όπως συμβαίνει και στην αληθινή ζωή, δεν ξέρουμε ποιες ιστορίες θα τελειώσουν καλά και ποιες τραγικά. Το φιλμ διαθέτει αρκετές όμορφες και δυνατές ασπρόμαυρες εικόνες, οπτική ποίηση και ενδιαφέρον σενάριο. Αυτό που ίσως ξενίζει σήμερα είναι οι ηθοποιίες, που δεν έχουν ξεφύγει ακόμα από μια θεατρογενή υπερβολή. Αν εξαιρέσεις το σημείο αυτό, που μερικές φορές με ενόχλησε, νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε με μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία από μια εποχή του ελληνικού σινεμά που καλό θα ήταν να μην περιφρονούμε καθόλου, αλλά να την ψάξουμε κάπως βαθύτερα.
ΥΓ: Όλα τα λεφτά η σκηνή όπου ο Ανέστης Βλάχος παίζει μόνος του το μπαγλαμαδάκι του. Είναι υπερβολική σαν ηθοποιία, με ένα τραβηγμένο πάθος, βλέπεις όμως να κινείται ακριβώς όπως ένας ροκ κιθαρίστας, με όλες τις φιγούρες που έχουμε συνηθίσει από τα μέσα των 60ς μέχρι σήμερα. Και ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι βρισκόμαστε στο 1960 και οι ροκ εποχές δεν έχουν έρθει ακόμα, και εκεί μένεις με το στόμα ανοιχτό. Ρε, μπας και ο Ανέστης Βλάχος επηρέασε με τον τρόπο που κινείται όταν παίζει τον Hendrix;