Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΕΝΟΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΜΦΙΣΗΜΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

"Η Ανατομία ενός εγκλήματος" (1959) του Otto Preminger (1906-1986) είναι από τα κλασικότερα δικαστικά δράματα της ιστορίας του κινηματογράφου. Με εξαιρετικό καστ (Τζέιμς Στιούαρτ, Λι Ρέμικ, Μπεν Γκαζάρα, Τζορτζ Σκοτ) αναλύει την περίπτωση του φόνου ενός μπάρμαν που μόλις έχει βιάσει μια γυναίκα από τον σύζυγο της τελευταίας. Αυτό όμως είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, γιατί πολλά πράγματα κρύβονται κάτω από αυτή την ιστορία.
Θα πω από τώρα ότι, μιας και δεν είμαι πολύ φανατικός φίλος των δικαστικών δραμάτων, η ταινία μάλλον με κούρασε συνολικά με την ατέλειωτη διάρκειά της (γύρω στις 2,5 ώρες). Είναι αναμφισβήτητα καλογυρισμένη, αναλύει άψογα και σε βάθος τους χαρακτήρες και θεωρείται κλασική, αλλά... συμβαίνουν αυτά. Ίσως όμως να είναι κάτι προσωπικό. Γιατί σίγουρα τα προτερήματά της είναι πολλά. Όπως οι αποκαλύψεις για τους χαρακτήρες των ηρώων και τα μπακγκράουντ τους, οι συμπαθητικoί αντιήρωες πρωταγωνιστές (ο Στιούαρτ είναι σχεδόν παρατημένος από τη ζωή δικηγόρος και στα πρόθυρα του αλκοολισμού, ο γέρος φίλος του είναι κανονικά παρατημένος δικηγόρος και κανονικός αλκοολικός), η σκιαγράφηση σε δεύτερο επίπεδο της επαρχιακής πλήξης και της κατάστασης όλοι-ξέρουν-τα-πάντα-για-όλους. Αλλά το σημαντικότερο για μένα σημείο (και προτέρημα) του φιλμ είναι η διφορούμενη ματιά που ρίχνει στη δικαιοσύνη. Και λέει κάτι πολύ απλό, που σπάνια έχει ειπωθεί με τόσο σχετικά χαμηλούς τόνους (εννοώ δίχως εντυπωσιακές δικαστικές πλάνες, από μηχανής θεούς που εμφανίζονται ξαφνικά στην αίθουσα του δικαστηρίου, αποδράσεις και άλλα τέτοια): Λέει ότι όσο κι αν η δικαιοσύνη κάνει τυπικά σωστά τη δουλειά της, η αλήθεια μπορεί πάντοτε να παραμένει κάτι άπιαστο ή ανεξιχνίαστο. Κι αυτό γιατί η κρίση γίνεται πολύ απλά από ανθρώπους (ένορκους, δικαστές, δεν έχει σημασία) και οι άνθρωποι εξ ορισμού και υποκειμενικοί είναι και επιρρεπείς στα συναισθήματά τους. Και έχει ενδιαφέρον ότι δεν πρόκειται για μια εντυπωσιακή καταγγελία του δικαστικού συστήματος. Κάθε άλλο. Αυτό αντιμετωπίζεται μάλλον με συμπάθεια. Όλα γίνονται τυπικά σωστά κι όχι μόνο αυτό, αλλά οι πάντες (δικαστές, εισαγγελείς, υπεράσπιση, ένορκοι) έχουν τις καλύτερες προθέσεις: Να αποκαλύψουν την αλήθεια. Καμιά "πουστιά", καμιά συναλλαγή κάτω από το τραπέζι, κανένα ανώτερο συμφέρον. Μια καθημερινή επαρχιακή ιστορία μόνο, με καθημερινούς πρωταγωνιστές. Κι όμως SPOILER SPOILER η αλήθεια ακόμα και μετά το τέλος της δίκης είναι, τουλάχιστον, διφορούμενη. Δεν έχει καμιά σημασία αν κέρδιασαν οι "καλοί" (η συμπαθής υπεράσπιση) ή οι "κακοί" (ο πρωτευουσιάνος μεγαλοδικηγόρος κατήγορος). Σημασία έχει ότι στο τέλος, ανεξαρτήτως απόφασης, δεν είμαστε και πολύ σίγουροι για το τι ακριβώς συνέβει και για το αν η απόφαση ήταν τελικά σωστή ΤΕΛΟΣ SPOILER. Άλλωστε ο κατηγορούμενος που υπερασπίζεται ο συμπαθής ήρωας κάθε άλλο παρά συμπαθής είναι.
Έτσι λοιπόν βρίσκω πολλές αρετές στην κλασική αυτή ταινία και οι αντιρρήσεις μου (για τη διάρκειά της κυρίως) είναι μάλλον υποκειμενικές. Κατά βάθος σας τη συνιστώ.