ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΟΝ "ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ"

Ο Κώστας Γαβράς καταπιάνεται με ένα θέμα που νοιώθεις ότι βρίσκεται στα νερά του: Την μετανάστευση, ένα από τα πιο καυτά προβλήματα της εποχής μας. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Έκπληξη όμως είναι ο τρόπος που χειρίζεται το θέμα. Ο "Παράδεισος στη Δύση" (2009) δεν είναι ένα βαρύ, ρεαλιστικό δράμα όπως όλοι περιμέναμε από ένα τέτοιο θέμα κι από ό,τι έχουμε δει μέχρι τώρα. Αντίθετα, είναι μια ανάλαφρη ταινία με αρκετό χιούμορ και ψήγματα σουρεαλισμού και μαγικού ρεαλισμού. Έτσι, παρά τα δράματα και τα συνεχή κυνηγητά, την πείνα και τις κακουχίες, στο τέλος μένει μια αίσθηση ότι ο ωραίος τριτικοσμικός μετανάστης μάλλον καλά πέρασε στην όλη οδύσσειά του.
Ομολογώ ότι ο χειρισμός αυτός μάλλον με ξένισε και θεωρώ ότι η ταινία το παρατραβά σε ορισμένα σημεία, χρησιμοποιώντας μάλλον χονδροειδείς συμβολισμούς. Από την άλλη, όταν το ξανασκέφτομαι, αναρωτιέμαι μήπως έχω κι εγώ τόσο εθιστεί στα μεταναστευτικά δράματα, ώστε δεν μπορώ να δεχτώ εύκολα μια άλλη ματιά στο θέμα. Δεν ξέρω. Είμαι αναποφάσιστος.
Από το φιλμ δεν λείπουν και τα δραματικά στοιχεία (το γεμάτο παράνομους μετανάστες δουλεμπορικό καράβι στην αρχή, τα πτώματα που ξεβράζονται στην παραλία του πολυτελούς ξενοδοχείου κλπ.) Μου φάνηκε όμως σα να μην αποφασίζει αν θα είναι κωμωδία, ρεαλισμός, μαγικός ρεαλισμός ή ό,τι άλλο, αλλά ένα συνοθύλευμα απ' όλα αυτά. Και νομίζω ότι η "πρώτη στάση" της οδύσσειας, το πολυτελές ξενοδοχείο στην Ελλάδα όπου ξεβράζεται αρχικά ο ήρωας, παρατραβά σε διάρκεια. Και δεν πιστεύω επίσης ότι θα υπήρχε η παραμικρή περίπτωση οι υπάλληλοι του ξενοδοχείου να μαθαίνουν στους κυριλέ πελάτες πώς να συλλαμβάνουν παράνομους μετανάστες, και μάλιστα χρησιμοποιώντας λαβές. Ωστόσο, θα το ξαναπώ, της σχετικής γκρίνιας μου υπερτερεί η αναποφασιστικότητα. Σίγουρα πρόκειται για πρωτότυπο, σχετικά αισιόδοξο χειρισμό του θέματος. Και, στο κάτω - κάτω, όπως καθαρά δείχνεται στο φιλμ, ο ψεύτικος "παράδεισος" της δύσης, δεν έχει μόνο σκοτεινές πλευρές, όπως μέχρι σήμερα έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε, αλλά και κάποιες φωτεινές και θετικές, ιδιαίτερα για κάποιον που προέρχεται από τη φτώχια και την κάθε λογής αθλιότητα ή, πιθανόν, καταπίεση περίεργων τριτοκοσμικών καθεστώτων. Κι αυτό δεν σημαίνει, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ότι δείχνονται όλα ρόδινα. Κάθε άλλο. Μάλλον για πιο πολύπλευρη από τη συνηθισμένη απεικόνιση της πραγματικότηας πρόκειται.
Θα μου επιτρέψετε να μη πάρω ξεκάθαρη θέση και να αφήσω να αποφασίσετε εσείς. Μεγάλα παιδιά είσαστε (υποθέτω).