ΕΝΑΣ ΑΡΓΟΣ "ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ"

Ο Gus Van Sant είναι ένας σκηνοθέτης που ταλαντεύεται ανάμεσα σε "εμπορικές" (ας τις αποκαλέσω καλύτερα mainstream) ταινίες και καθαρά προσωπικές, που συχνά αγγίζουν τα όρια του πειραματικού (όχι ακριβώς βεβαίως). Στις τελευταίες ανήκει το "Elephant" του 2003, ένα φιλμ εμπνευσμένο από τη σφαγή στο λύκειο Columbine το 1999, την πρώτη γνωσή στο ευρύ κοινό μαζική σφαγή "άνευ λόγου" στις ΗΠΑ (έκτοτε ακολούθησαν πολλές).
Η ταινία παρακολουθεί μια συνηθισμένη μέρα αρκετών μαθητών ενός λυκείου. Μαθήματα, έρωτες, οικογενειακά προβλήματα, διασκέδαση, η καθημερινή ρουτίνα δηλαδή. Συγχρόνως όμως, δύο από τους συμμαθητές τους προετοιμάζουν, με ψυχρό τρόπο, κάτι απόλυτα αποτρόπαιο. Και είναι γνωστό ότι η φρίκη γίνεται μεγαλύτερη όταν ξεσπά από κοινούς ανθρώπους, συνηθισμένους, οικείους.
Ο Van Sant ακολουθεί έναν νωχελικό, αργό τρόπο για να ξεδιπλώσει την ιστορία του. Συνεχείς καθημερινές πράξεις των νεαρών ηρώων, αποσπασματικές, που μερικές φορές επαναλαμβάνονται, ειδωμένες όμως από άλλη "οπτική γωνία", από τα μάτια κάποιου άλλου δηλαδή. Και, τελικά, ενώ ένα αόρατο δίχτυ ολοένα σφίγγεται γύρω τους, η βία ξεσπά. Η όλη αντιμετώπιση του θέματος μου θύμισε κάπως αυτή του Michael Haneke στo "71 Fragments of a Chronology of Chance" του 1994.
Ταυτόχρονα πάντως διαθέτει μια "ύπουλη" θα την έλεγα τρυφερότητα. Αυτή η συνεχής έκθεση του θεατή στην οικεία καθημερινότητα, στα (μικρο)προβλήματα των μαθητών, στην εφηβεία που κυριαρχεί με το δικό της τρόπο, στη ρουτίνα, κάνουν το κακό που ξεσπά ακόμα πιο ανησυχητικό, παράλογο, απίστευτο. Κι όμως είναι απόλυτα αληθινό. Συνέβει έτσι, ξαφνικά, σε ένα τόσο κοινότοπο περιβάλλον και γι' αυτό δεν μπορεί εύκολα να το δεχτεί κανείς. Τελικά ο άνθρωπος είναι το πιο παράλογο και αυτοκαταστροφικό ον. Οι λόγοι του ξεσπάσματος; Ο σκηνοθέτης δεν ενδιαφέρεται να εμβαθύνει σ' αυτό, απλώς παρακολουθεί αποστασιοποιημένος τα γεγονότα, για να τα κάνει ίσως πιο αναπάντεχα και ανατριχιαστικά. Να πω μόνο ότι οι δολοφόνοι μόλις έχουν παρακολουθήσει ένα ντοκιμαντέρ για τον Χίτλερ...
Δύσκολη ταινία, θα "τρομάξει" πολλούς θεατές με τους αργούς, ντοκιμαντερίστικους θαρρείς ρυθμούς, με τους λίγους διαλόγους και τις μακρές λήψεις. Πολλοί θα κουραστούν (κι εγώ λιγάκι, παρά το ενδιαφέρον και την πρωτοτυπία της αντιμετώπισης του ζοφερού θέματος). Νομίζω πάντως ότι, για όσους δεν είναι φαν αποκλειστικά και μόνο του απόλυτα maistream χολιγουντιανού σινεμά (και ιδιαίτερα του ανέμπνευστου σε γενικές γραμμές σύγχρονου), θα το δουν με ενδιαφέρον. Ίσως όμως αυτοί να είναι λίγοι. Σας προειδοποιώ.