Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Η Μαρία Ηλιού είναι μια καταξιωμένη και αξιόλογη ελληνίδα δημιουργός ντοκιμαντέρ. Το 2011 γυρίζει (ή μάλλον ολοκληρώνει, αφού η όλη δουλειά κράτησε 7 ολόκληρα χρόνια) το "Σμύρνη. Η Καταστροφή μιας Κοσμοπολίτικης Πόλης, 1900-1922". Φυσικά αναφέρεται στη μικρασιατική καταστροφή, στην καταστροφή της Σμύρνης ειδικότερα.
Το ύφος της δεν διαθέτει πειραματισμούς και κινηματογραφικά "κόλπα". Είναι στρωτό, αφηγηματικό, εναλλάσσει σκηνές εποχής με σύγχρονους ιστορικούς ή μάρτυρες που μιλάνε για όσα έγιναν / έζησαν, και επενδύεται με ευχάριστη μουσική και διασκευές σμυρνέικων τραγουδιών.
Η Ηλιού πιάνει την  ιστορία από παλιά. Έτσι στην αρχή γνωρίζουμε μια πραγματικά κοσμοπολίτικη και ανεκτική μεγαλούπολη, όπου συνυπάρχουν αρκετά αρμονικά έλληνες, τούρκοι, εβραίοι και αρμένιδες. Ο πλούτος (των κυρίαρχων στρωμάτων τέλος πάντων) και η γενική ευημερία είναι εμφανής. Οι μαρτυρίες γι' αυτό πάμπολλες. Η Σμύρνη δεν θα αντιληφθεί και πολλά από τους βαλκανικούς πολέμους ούτε από άλλες ελληνικές περιπέτειες. Ώσπου έρχεται το κίνημα των Νεότουρκων, η ηγετική φυσιογνωμία του Κεμάλ ξεχωρίζει και τα πράγματα αρχίζουν να μαυρίζουν. Θα ακολουθήσει η ελληνική μικρασιατική εκστρατεία, η ήττα των ελληνικών στρατευμάτων στα βάθη της Μικράς Ασίας και η άτακτη υποχώρησή τους και, τελικά, η φριχτή καταστροφή της Σμύρνης, τόσο από σφαγές των τουρκικών στρατευμάτων όσο και από την πυρκαγιά που κατέκαψε την κάποτε πανέμορφη πόλη - εφιαλτικό το δράμα των χιλιάδων εγκλωβισμένων κατοίκων στην προκυμαία καθώς η πόλη πίσω τους καιγόταν. Η οποία πυρκαγιά, σημειωτέον, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο από ποιούς μπήκε (μάλλον από τους τούρκους, αλλά οι μεν κατηγορούν τους δε). Και μια τραγική λεπτομέρεια: Ενώ η υποχώρηση είχε αρχίσει, ενώ οι αψιμαχίες πολύ κοντά στην πόλη είχαν αρχίσει, ενώ τουρκικά στρατεύματα βρίσκονταν πολύ λίγα χιλιόμετρα μακριά της, οι κάτοικοι δεν είχαν ανησυχήσει σχεδόν καθόλου και συνέχιζαν μέχρι την τελευταία κυριολεκτικά μέρα την κανονική ζωή και τις γιορτές τους σα να μη συνέβαινε τίποτα.
Επικεφαλής της ομάδας έρευνας είναι ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτρόεφ. Το θετικό είναι ότι το φιλμ δεν καταφεύγει σε καμία περίπτωση σε εθνικιστικές κορώνες. Πρσπαθεί να είναι ιστορικά ισορροπημένο και να μοιράσει δίκαια τις ευθύνες (και στους έλληνες φυσικά) και όχι να τις ρίξει σε κάποιους "κακούς". Αυτό αποτελεί κατά τη γνώμη μου μια από τις μεγαλύτερες αρετές του.
Συμπερασματικά , δίχως, όπως είπαμε, να πρόκειται για κινηματογραφικά πρωτότυπο φιλμ, είναι διαφωτιστικό, κατατοπιστικό και προσπαθεί να φωτίσει τα γεγονότα αμερόληπτα. Γι' αυτό συνίσταται για όσους ενδιαφέρονται για το καθαρά ιστορικό μέρος του δράματος.