Ο ΛΕΜΠΟΦΣΚΙ ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΒΛΑΚΕΙΑ (ΞΑΝΑ)

Οι Ethan και Joel Coen σε όλο σχεδόν το σπαρταριστό έργο τους εξερευνούν με διάφορους τρόπους τα βάθη (απύθμενα όπως αποδεικνύεται) της ανθρώπινης βλακείας. Μια από τις καλύτερες ταινίες τους παραμένει νομίζω το ιδιοφυές Big Lebowski (1998). Ταινία που θεωρώ κλασική των τελευταίων χρόνων για πολλούς λόγους.
Ας αρχίσω με το απλό ότι η παρακολούθησή της (για μένα τουλάχιστον αλλά και για πολλούς άλλους που γνωρίζω) παραμένει πάντοτε απολαυστικότατη. Το χιούμορ, το σασπένς, η εξέλιξη της απίθανης ιστορίας, κρατάνε πάντοτε σε υψηλά επίπεδα το ενδιαφέρον του θεατή. Κι έπειτα είναι και όλοι αυτοί οι απίστευτοι τύποι που παρελαύνουν από το φιλμ: Ο ίδιος ο Λεμπόφσκι πρώτα - πρώτα, ίσως "ο μεγαλύτερος τεμπέλης του κόσμου", πλην όμως συμπαθέστατος, καλοπερασάκιας, που τον ενδιαφέρει μόνο το χόρτο και το μπόουλινγκ και που δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς μαζί του. Αλλά στον χαρακτήρα του και σε ό,τι αντισυμβατικό σημαίνει θα επανέλθουμε αργότερα. Ο φαφλατάς (ηλίθιος θα ήταν πιο ταιριαστό) και ξεκαρδιστικός John Goodman, η προσωποποίηση της βλακείας που λέγαμε στην αρχή, που η μεγάλη ιδέα που έχει για τον εαυτό του περιπλέκει διαρκώς καταστάσεις που από μόνες τους θα ήταν απλούστατες. Ο Steve Buscemi, σε μικρό, χαρακτηριστικό ρόλο, που δεν κάνει σχεδόν τίποτα, αλλά είναι τόσο αστείος... Ο ανεκδιήγητος John Torturo σε μικρή, όλα-τα-λεφτά εμφάνιση... Κι είναι μόνο λίγοι απ' όσους εμφανίζονται, γιατί και οι άλλοι χαρακτήρες είναι ένας κι ένας.
Παράλληλα με όλα αυτά βρίσκω την ταινία βαθιά ανατρεπτική κάτω από την αστεία επιφάνειά της. Είναι ένας ύμνος στην καλοπέραση, το άραγμα και μοιάζει να φτύνει τις τρέχουσες και επικρατούσες αξίες της παραγωγικότητας, της κατανάλωσης, της ταχύτητας. Οι Coen παίρνουν σαφή θέση όταν στο τέλος δηλώνουν ότι «ευτυχώς που υπάρχουν τύποι σαν τον Λεμπόφσκι». Οι υπόλοιποι, αυτοί που με τις συμβατικές αξίες θα θεωρούνταν πετυχημένοι, είναι αντιπαθείς, κλέφτες, γλείφτες και διάφορα άλλα καθόλου κολακευτικά.
Και μια γενικότερη παρατήρηση: Εδώ, όπως και σε άλλα φιλμ των Coen, όλα κινούνται γύρω από ένα τίποτα. Αυτό που διακυβεύεται είναι το απόλυτο κενό, όλοι μοιάζουν να τρέχουν, να αγωνίζονται, να κινδυνεύουν, να σκοτώνονται ενίοτε, δίχως κανένα λόγο. Μήπως πρόκειται για ένα εκούσιο ή ακούσιο σχόλιο για την εποχή μας; Εκτός αυτού οι κοενικοί ήρωες (εδώ επανερχόμαστε στο θέμα της βλακείας) μοιάζουν να δρουν ακολουθώντας στερεότυπα που διδάχτηκαν από την τρέχουσα φτηνή κουλτούρα, να επαναλαμβάνουν μεγαλεπήβολες κουβέντες που έχουμε συναντήσει στο σινεμά, στη λογοτεχνία και αλλού, που στην πραγματική ζωή όμως πολύ απλά δεν έχουν νόημα ή αντικείμενο. Κι ίσως αυτά να είναι τα βαθύτερα νοήματα του «Λεμπόφσκι» και όχι μόνο.
Αρκετά φλυάρησα όμως για ένα φιλμ που μου αρέσει πολύ. Αν ξεχάσετε όλες αυτές τις φιλοσοφίες, πολύ απλά θα απολαύσετε κάτι που δικαίως έχει γίνει πλέον καλτ