"ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ", ΟΧΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΚΑΛΟΔΕΧΟΥΜΕΝΟΣ, ΣΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ

Η ταινία "The visitor" (2007) του Thomas McCarthy ήρθε από το πουθενά και αποτέλεσε, για μένα τουλάχιστον, μια ευχάριστη έκπληξη. Μοναχικός, χήρος καθηγητής πανεπιστημίου, αποστειρωμένος και αποκομμένος από την αληθινή ζωή, βρίσκει το σπίτι του κατά λάθος κατειλημμένο από ένα τριτοκοσμικό ζεύγος. Η συνάντηση αυτή θα αλλάξει τη ζωή του σε πολλά επίπεδα.
Βρήκα το φιλμ συγκινητικό, δίχως η λέξη αυτή να περιέχει ίχνος μελό, ανθρώπινο, γλυκό και, σε ορισμένα σημεία, αστείο. Και νομίζω ότι θίγει μια σειρά από προβλήματα που αξίζουν τον κόπο να αναλυθούν: Πρώτα πρώτα έχουμε την αντιπαράθεση της ψεύτικης, καθωσπρέπει, τυπικής ζωής με την πλούσια σε συναισθήματα, γεμάτη, πλήρη ευχάριστων δραστηριοτήτων ζωή. Σχηματικά η αντιπαράθεση αυτή δίνεται με την αντίθεση κλασικής και τζαζ (με στοιχεία έθνικ) μουσικής, με την αντίθεση του πιάνου με τα αφρικάνικα κρουστά. Δεν μπορούμε πάντως να μη συγκινηθούμε με τον καθηγητή που βαθμιαία συνειδητοποιεί πόσο λίγο έχει ζήσει όλα αυτά τα χρόνια, πόσο άδεια είναι η ζωή του (θέμα που θυμίζει τις υπέροχες "Άγριες Φράουλες" του Μπέργκμαν). Από τη μια η θλίψη για το ότι η συνειδητοποίηση αυτή έρχεται τόσο αργά, από την άλλη η αισιόδοξη άποψη ότι ποτέ δεν είναι αργά.
Αυτό είναι το προσωπικό, το ανθρώπινο επίπεδο. Το φιλμ όμως κάνει και μια έντονη πολιτική κριτική στη μετά την 11η Σεπτεμβρίου Αμερική, η οποία, όπως χαρακτηριστικά λέει η σύρια πρωταγωνίστρια, "ζω τα ίδια ακριβώς που έζησα στη Συρία" (η επιλογή της χώρας μάλλον δεν είναι τυχαία, αφού η Συρία, με άλλες δύο χώρες, αποτελούσαν τον "άξονα του κακού" κατά τον επιεικώς ηλίθιο Μπους). Ο ρατσισμός, η έντονη καχυποψία κατά των μεταναστών, ο επ' αόριστον εγκλεισμός όσων συλλαμβάνονται δίχως κάρτα παραμονής, δίνονται όχι με πολιτικές, καταγγελτικές κορώνες, αλλά σε ανθρώπινο επίπεδο. Συνειδητοποιούμε έτσι, μαζί με τον μεσήλικα ήρωα, τι σημαίνει απέλαση όταν έχεις ζήσει για πολλά χρόνια σε έναν τόπο και τον έχεις κάνει σπίτι σου, αλλά και ποιες είναι οι τραγικές επιπτώσεις της όχι μόνο σ' αυτόν που απελαύνεται, αλλά και σε ένα σύνολο ανθρώπων, στο οποίο περιλαμβάνονται και κανονικότατοι αμερικανοί πολίτες. Κι όλα αυτά, ξαναλέω, χαμηλότονα και δίχως εξάρσεις. Ίσως γι' αυτό με άγγιξαν βαθύτερα.
Γλυκειά ταινία λοιπόν, που συνδυάζει τη συγκίνηση με κάποιο χιούμορ, πιθανόν όχι από τις δέκα καλύτερες της χρονιάς, αλλά από αυτές που είναι σαφέστατα καλοδεχούμενες και αποτελούν τις ευχάριστες εκπλήξεις της σεζόν.