"RITA, SUE AND BOB TOO" Ή Η ΘΑΤΣΕΡΙΚΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΜΙΖΕΡΙΑ

Τηλεοπτικός κυρίως σκηνοθέτης, αλλά και με κάποιες ταινίες στο ενεργητικό του, ο Alan Clarke (1935-1990) γυρίζει το 1987 το γλυκόπικρο, ρεαλιστικότατο και ενίοτε κωμικό "Rita, Sue and Bob too" και καταγράφει με απόλυτο τρόπο την βρετανική μιζέρια της επαρχίας και των μεσαιοκατώτερων τάξεων, η οποία έφτασε στην ακμή της (η μιζέρια εννοώ) επί Θάτσερ. 

Βρετανική μικρή πόλη. Οι δύο μαθήτριες του τίτλου - εργατική τάξη, αδιάφορες για το σχολείο, αλκοολικός ο πατέρας της μίας κλπ. - προσλαμβάνονται από τον μικρομεσαίο (άρα ανώτερό τους οικονομικά) μεσήλικα Μπομπ ως μπέιμπισίτερς. Εκείνος όμως άλλα έχει στο μυαλό του. Σύντομα θα τα φτιάξει και με τις δύο ταυτόχρονα (πράγμα που γνωρίζουν αμφότερες και δεν έχουν κανένα πρόβλημα) κάτω από τη μύτη της σεμνότυφης γυναίκας του.

Θα επαναλάβω ότι πρόκειται για την τέλεια καταγραφή της επί Θάτσερ βρετανικής, επαρχιακής μιζέριας των 80ς. Φτωχικά σπίτια, αλκοόλ, γελοία, κιτς ντυσίματα, πανάσχημοι δρόμοι και κτίρια, αδιαφορία για οτιδήποτε πέρα από σεξ, κουτσομπολιά και κοπάνες από το σχολείο... και σε πρώτο πλάνο οι μεγάλες ταξικές διαφορές, όχι μόνο ορατές, αλλά και αποδεκτές απ' όλους - του στιλ "ε, τι να κάνουμε, έτσι είναι τα πράγματα"... Οι χαρακτήρες είναι όλοι κούφιοι, στερούνται οποιουδήποτε περιεχομένου. Όσο σεμνότυφη και κρυόκωλη είναι η καθώς πρέπει σύζυγος, άλλο τόσο ξεσαλωμένες, αλλά συγχρόνως και... πώς να το πω... αθώες, κενές, χαζές, επιπόλαιες, αδιάφορες για τα πάντα ... είναι οι μικρές (που μοιάζουν πολύ μεγαλύτερες με το ντύσιμο και την εν γένει εμφάνισή τους).

Πινακοθήκη χαρακτήρων ενός παρακμιακού επαρχιακού "τσίρκου", με αρκετό χιούμορ, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια φτηνή βιντεο - σεξοκωμωδία των 80ς, αν δεν ήταν τόσο άσχημο κατά βάθος όλο αυτό που περιγράφει. Από τις χαρακτηριστικές στιγμές του βρετανικού σινεμά των 80ς και του ως το κόκκαλο ρεαλισμού που τον διακρίνει.

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΛΑΣΙΚΟ "ΠΡΩΤΑΡΗ"

Ιδού άλλη μια ταινία που δεν θα ήταν δυνατόν να γυριστεί σήμερα, λόγω της λαίλαπας της πολιτικής ορθότητας φυσικά. "Ο Πρωτάρης" (The Graduate) του καλού Mike Nichols (1931-2014) γυρίζεται το 1967, σε μια εποχή δηλαδή που η αντισυμβατικότητα θριαμβεύει και κάθε τι "παλιό" και συντηρητικό περιφρονείται (ή/και λοιδορείται με κάθε τρόπο). Πρόκειται για το φιλμ που κάνει σταρ τον Ντάστιν Χόφμαν, με την Αν Μπάνκροφτ και την πανέμορφη Κάθριν Ρος στο πλευρό του. Και, φυσικά, με την υπέροχη μουσική των Simon & Garfunkel σε ένα από τα καλύτερα σάουντρακ όλων των εποχών (εδώ θα ακούσετε μερικά από τα γνωστότερα και ωραιότερα τραγούδια του ντουέτου, που γράφτηκαν ειδικά για την ταινία). 

Ένας νεαρός που μόλις έχει επιστρέψει στο πλούσιο σπίτι των γονιών του μετά από λαμπρές επιδόσεις στο κολέγιο περνά ένα είδος μπλοκαρίσματος ή ελαφράς κατάθλιψης. Σαν να μην τον ενδιαφέρει τίποτα, σαν να μη ξέρει τι θέλει να κάνει στη ζωή του... Τότε θα δεχτεί την ξεκάθαρη σεξουαλική πρόκληση της συζύγου του ζεύγους των καλύτερων φίλων των γονιών του, η οποία είναι περίπου συνομήλικη της μητέρας του και η οποία σχεδόν θα τον υποχρεώσει να πάψει να είναι παρθένος...

Ταινία που συνδυάζει την αισθηματική κομεντί και τη σεναριακή τολμηρότητα, που δεν διστάζει να σπάσει διάφορα ερωτικά ταμπού, είχε γίνει μεγάλη επιτυχία στην εποχή της και παραμένει κατά τη γνώμη μου κλασική. Εκτός από το ερωτικό στοιχείο και τα "είδη" του έρωτα (ή μάλλον τη διαφορά έρωτα και σεξ), μιλά και για τα νεανικά αδιέξοδα, την οικογενειακή καταπίεση και το ασφυκτικό, έστω και πολυτελές, οικογενειακό περιβάλλον, το μετεφηβικό άγχος και για άλλα που θα ανακαλύψετε. Άλλο χαρακτηριστικό της είναι ότι δίπλα στις κωμικές καταστάσεις που θα δημιουργηθούν συνυπάρχουν πραγματικά σκοτεινές σκηνές, που κυρίως αφορούν τις διαθέσεις των ηρώων. Και φυσικά υπάρχει και το ξέφρενο, παλαβό και λιγάκι μη ρεαλιστικό τέλος, άξιο για μια ταινία - ορόσημο της τρέλας των 60ς. 

Ε, ναι, βρίσκω ότι αντέχει ως σήμερα κι ας άλλαξαν τόσο οι ιδέες και οι διαθέσεις του κόσμου. Για μένα αποτελεί το τέλειο αντίδοτο στη σύγχρονη πανταχόθεν επέλαση του κάθε είδους συντηρητισμού.  

 

ΕΠΙΚΟ, ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΑΣΤΕΙΟ "ΜΥΣΤΙΚΟ ΦΡΟΥΡΙΟ"

Ο μεγάλος Akira Kurosawa (1910-1998) γυρίζει το ασπρόμαυρο "Μυστικό Φρούριο" το 1958, με πρωταγωνιστή φυσικά τον Τοσίρο Μιφούνε. Ο δημιουργός ενορχηστρώνει διαφορετικά μεταξύ τους στοιχεία και κινηματογραφικά είδη για να μας δώσει τελικά μια χορταστική περιπέτεια. 

Δύο κουρελήδες, άπληστοι και όχι πολύ έξυπνοι χωρικοί, που γυρίζουν τρομοκρατημένοι, πεινασμένοι και καταβεβλημένοι από τον πόλεμο όπου είχαν πάει ηλιθιωδώς για να πλουτίσουν, πέφτουν κατά λάθος πάνω στο κρυμμένο χρυσάφι της ηττημένης στον πόλεμο φατρίας. Εκεί θα συναντήσουν έναν θρυλικό στρατηγό και τη νεαρή πριγκίπισσα των νικημένων, την οποία όλοι προσπαθούν να σκοτώσουν και - δίχως να ξέρουν την αληθινή τους ταυτότητα - τους ακολουθούν σε ένα γεμάτο κινδύνους ταξίδι μέσα από τις γραμμές του εχθρού (κουβαλώντας μάλιστα το χρυσάφι που κυνηγούν οι πάντες).

Ο μεγάλος δημιουργός συνδυάζει με επιτυχία εδώ διάφορα είδη : Περιπέτεια, έπος, κωμωδία, στοχασμό πάνω στην απληστία, τον πόλεμο και την ανθρώπινη βλακεία... και τελικά καταφέρνει να μας δώσει μια πραγματικά χορταστική περιπέτεια με διαρκές σασπένς και έξυπνα γυρίσματα της τύχης. Βεβαίως θα δούμε ότι οι συμπτώσεις και οι λύσεις της τελευταίας στιγμής παίζουν αρκετά μεγάλο ρόλο - οπότε μιλάμε για οφθαλμοφανείς συμβάσεις - η όλη τοιχογραφία όμως μιας πάμπτωχης, ρημαγμένης από εμφύλιους μεσαιωνικής Ιαπωνίας είναι τόσο επιβλητική και η ταινία τόσο χορταστική, που τις συγχωρείς. Επίσης ενυπάρχει το πανταχού παρόν ουμανιστικό πνεύμα του Κουροσάβα, που εδώ καταδικάζει απερίφραστα τόσο τη βία και τον πόλεμο, που μόνο δυστυχία προκαλεί, όσο και την ανθρώπινη απληστία που - και για μένα - είναι το χειρότερο ανθρώπινο ελάττωμα. Και μη ξεχνάτε: Το όλο σχέδιο είναι επινόηση των όντως ηλίθιων και κουρελήδων χωρικών και όχι των στρατηγών και των πριγκίπων. Να είναι σχόλιο ότι και η εξυπνάδα ακόμα σε αρκετά μεγάλο μέρος της είναι ταξικό και όχι επίκτητο ζήτημα;  

ΥΓ: Στην ιστορία του φιλμ αυτού, 20 χρόνια μετά, βασίστηκε ολόκληρη η δομή του θρυλικού πρώτου "Πολέμου των Άστρων". Βάλτε τα κατάλληλα πρόσωπα στις κατάλληλες θέσεις και θα το διαπιστώσετε. Το δήλωσε άλλωστε και ο ίδιος ο Lucas.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ "ΣΚΑΘΑΡΟΖΟΥΜΗ ΣΚΑΘΑΡΟΖΟΥΜΗ"

Το 1988 ο Tim Burton μας είχε συστήσει τον Σκαθαροζούμη, έναν αηδιαστικό, πλην όμως αστείο νεκρό, που εμφανίζεται αν τον καλέσεις καταλλήλως για να κάνει τη ζωή σου μπάχαλο. Το 2024, σε μια εντελώς διαφορετική εποχή, αποφασίζει να γυρίσει ένα σίκουελ, το "Σκαθαροζούμης Σκαθαροζούμης". Ενδιαφέρον έχει ότι διατηρεί το ίδιο βασικό καστ (Μάικλ Κίτον, Γουινόνα Ράιντερ), ενώ έχουν προστεθεί ο Ουίλιαμ Νταφόε, η Μόνικα Μπελούτσι, η Άννα Ορτέγκα και, σε σύντομη εμφάνιση, ο Ντάνι ντε Βίτο!

36 χρόνια μετά (ναι, 36 έχουν περάσει) ο Σκαθαροζούμης είναι ακόμα ερωτευμένος με την Λύντια. Όταν η οικογένεια (τρεις γενιές της για την ακρίβεια) επιστρέφει για μια κηδεία στο σπίτι της αρχικής ταινίας θα γίνει αληθινός χαμός με ζωντανούς και νεκρούς να πηγαινοέρχονται στον πάνω και στον κάτω κόσμο και μια απολαυστική Μόνικα Μπελούτσι να απαιτεί εκδίκηση από τον πρώην της και να καθαρίζει τα πάντα στο πέρασμά της...

Ο Burton ξαναβρίσκει το κέφι του μετά από μια σειρά αποτυχημένων ταινιών τα αρκετά τελευταία χρόνια. Προσωπικά λοιπόν το διασκέδασα. Ο συνδυασμός gore και πλάκας επαναλαμβάνεται έξυπνα και εδώ, ενώ ο σκοτεινός (αλλά και αστείος) κόσμος του σκηνοθέτη κάνει και πάλι τη θριαμβευτική του εμφάνισή με σάρκα και οστά. Θα ακούσουμε πολλή ντίσκο, ενώ προς το τέλος ο Burton ξαναθυμάται σε μια απολαυστική σκηνή το McArthur Park (!), ένα νο 1 κομμάτι του δεύτερου μισού των 60ς που τραγουδούσε ο σημαντικός ηθοποιός Ρίτσαρντ Χάρις. 

Ο δημιουργός ξαναβρίσκει λοιπόν τη φόρμα του, όχι όμως και την έμπνευσή του, αφού δεν παύουμε να μιλάμε για ένα σίκουεκλ που αντιγράφει (επιτυχημένα έστω) το πρώτο φιλμ. Το απόλαυσα λοιπόν, αλλά το στοιχείο της έκπληξης είχε χαθεί, αφού ήξερα πολύ καλά τι θα δω.

MAD "MANDY"

Ο Panos Cosmatos είναι γιος του επίσης σκηνοθέτη ελληνικής καταγωγής George Cosmatos, μακαρίτη πλέον και υπεύθυνου για μερικές χολιγουντιανές επιτυχίες όπως π.χ .το "Πέρασμα της Κασσάνδρας" ή το "Ράμπο 2". Το 2018 γυρίζει (ο Panos) το φιλμ τρόμου "Mandy" και παίρνει μαζί του και τον Νίκολας Κέιτζ για να ολοκληρωθεί το γκροτέσκο του πράγματος...

Κλασική ιστορία: Ζεύγος ζει ευτυχισμένο μέσα στο δάσος - εκείνος είναι ξυλοκόπος άλλωστε, σε πολύ ιδιαίτερο σπίτι μάλιστα. Εντελώς στα καλά καθούμενα θα πέσουν θύματα μελών μιας περίεργης κάτι-σαν-χριστιανικής, κάτι-σαν-Μάνσον λατρείας, με έναν επίσης περίεργο αρχηγό που όλοι υπακούν τυφλά. Ο Κέιτζ όμως, σαν Κέιτζ που είναι, θα επιβιώσει και φυσικά θα ορκιστεί εκδίκηση.

Μια ιστορία που την έχουμε δει ένα εκατομμύριο φορές δηλαδή. Καμιά απολύτως πρωτοτυπία. Αυτό που έχει όμως αξία εδώ (αν έχει κάποια αξία τέλος πάντων) είναι η πραγματικά σαλταρισμένη σκηνοθετική άποψη μιας χιλοειδωμένης κοινοτοπίας. Η ιστορία δίνεται εντελώς παραισθητικά, λες και όλοι οι ήρωες είναι από την αρχή ως το τέλος μαστουρωμένοι και βλέπουν τα πάντα κάπως αλλιώς... Παράδοξα χρώματα με βασικό το κόκκινο που κυριαρχεί στην οθόνη, ομίχλες από το πουθενά. μηχανόβιοι από την κόλαση και η υστερική, όπως πάντα τις τελευταίε δεκαετίες, ερμηνεία του Κέιτζ, συνθέτουν ένα σύνολο που λες και γυρίστηκε υπό την επήρεια LSD από όλους τους εμπλεκόμενους... 

Αν σας ενδιαφέρει σινεμά 80% εικόνας και 20% σεναρίου (και πολύ λέω), η ταινία έχει την αξία της. Για μένα πρόκειται περισσότερο για ένα φιλμικό αξιοπερίεργο... και μέχρις εκεί. Τίποτα ουσιαστικότερο.