ΕΝΑΣ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑΤΙΚΟΣ "ΔΙΑΒΟΛΟΣ"

O Andrzej Zulawski γεννήθηκε στο πολωνικό τότε Λβοβ, που σήμερα είναι ουκρανικό, μεγάλωσε και δουλεψε στην Πολωνία, αλλά από τα 70ς ήδη ζει και γυρίζει στη Γαλλία. Τουλάχιστον στα πρώτα του φιλμ επιδεικνύει ένα παραληρηματικό και σχεδόν παρανοϊκό στιλ, του οποίου, πρέπει να ομολογήσω, δεν είμαι ιδιαίτερα φίλος.
Η δεύτερη ταινία του (μετά το ακατάληπτο "Τρίτο Μέρος της Νύχτας") γυρίζεται το 1972 στην Πολωνία. Πρόκειται για το "Ο Διάβολος" (Diabel) και απαγορεύτηκε στη χώρα του (λίγο αργότερα ο Ζουλάφσκι έφυγε στη Γαλλία). Φυσικά πρόκειται για ένα ακόμα παραληρηματικό φιλμ.
Κατά τη διάρκεια της πρωσικής εισβολής στην Πολωνία το 1793, ένας νεαρός πολωνός επαναστάτης σώζεται από τη φυλακή (όπου περιμένει να εκτελεστεί) από τον διάβολο, με τη μορφή ενός συχνά εύθυμου, αλλά και σατανικού ανθρωπάκου. Από εκεί και πέρα ακολουθεί μια αιματοβαμμένη, εξαιρετικά βίαιη πορεία, κατά την οποία ο ήρωας, που υποφέρει από τρέλα, επιστρέφει στα μέρη του και σκοτώνει ό,τι βρίσκει στον δρόμο του: Ερωμένες, παλιούς συντρόφους, ακόμα και την μητέρα του μεταξύ άλλων, με τον διάβολο πάντα στο πλευρό του να τον βοηθά και να τον παροτρύνει.
Βία, αιμομιξία, παράνοια, συνθέτουν όλο αυτό το τρελό οδοιπορικό. Η ταινία κυριαρχείται από μια έντονη δόση υστερίας. Οι ηθοποιοί παίζουν σαν υστερικοί, οι σκηνές επιληψίας είναι συχνές (όλα αυτά μας θυμίζουν νομίζω το αντίστοιχο στιλ της "Δαιμονισμένης Γυναίκας" με την Αντζανί, που γύρισε ενιά χρόνια αργότερα ο Ζουλάφσκι). Όλο αυτό το παραλήρημα μπορεί να εκληφτεί ως αλληγορία για την κακοδαιμονία της Πολωνίας, της πατρίδας του, η οποία έχει υποφέρει τα πάνδεινα από πλήθος κατακτητών, ή ως μια αλληγορία της επανάστασης που τρώει τα παιδιά της ή / και για το συχνά αιματοβαμμένο και απολυταρχικό μέλλον των επαναστάσεων αφού καταλάβουν την εξουσία ή ως μια αλληγορία της παράνοιας που δημιουργεί η δύναμη και η εξουσία. Το σίγουρο πάντως είναι - ό,τι και αν σημαίνει το φιλμ - ότι με κούρασε με τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα του, με το γκροτέσκο στιλ του, με την υστερική ηθοποιία, με το προβλέψιμο σενάριό του (από κάποια στιγμή και πέρα ξέρεις ότι όποιον συναντά ο ήρωας αργά ή γρήγορα θα τον σκοτώσει). Σας είπα: Ποτέ δεν υπήρξα φαν του ζουλαφσκικού παραληρήματος. Καθαρά προσωπική γνώμη.
ΥΓ: Μετά το 1984 και την "Δημόσια Γυναίκα" με τη Βαλερί Καπρίσκι δεν έχω δει καμιά από τις 5 ή 6 γαλλικές ταινίες του Ζουλάφσκι. Ομολογώ ότι έχω την περιέργεια.