ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΠΟΥ ΑΠΟΜΕΝΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

Ο Elia Suleiman είναι παλαιστίνιος και έχει ήδη κάνει ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας. "Ο χρόνος που απομένει" (2009) μιλά για την οικογένειά του από το 1948, όταν ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ και χιλιάδες παλαιστίνιοι έμειναν χωρίς πατρίδα, μέχρι σήμερα. Νομίζετε λοιπόν ότι πρόκειται για ένα δραματικό χρονικό, με επικές πιθανόν σκηνές ή κάτι τέτοιο; Λάθος. Η γραφή του Suleiman είναι εντελώς διαφορετική και προσωπική. Επιλέγει ένα κράμα σάτιρας και δράματος και ένα απόλυτα αποσπασματικό στιλ, με απλές και λιτές εικόνες που επικεντρώνουν στην καθημερινότητα. Και μάλιστα πολλές απ' αυτές είναι βουβές ή σχεδόν βουβές - γενικά στην ταινία υπάρχει λίγος λόγος. Προσωπικά μου ήρθε στο νου το σινεμά του Τατί (με εντελώς διαφορετικό θέμα φυσικά).
Οι ηθοποιοί παίζουν με έναν "παγωμένο" τρόπο. Όι ήρωες (ο πατέρας αρχικά, ο γιος στη συνέχεια) βλέπουν όσα συμβαίνουν στις οικογένειες και στην πατρίδα τους με απόμακρο τρόπο, δίχως να σχολιάζουν και παρεμβαίνοντας ελάχιστα, σαν παρατηρητές. Με αυτόν τον ιδιόρυθμο τρόπο όμως, και μέσα από συνηθισμένες ως επί το πλείστον καθημερινές σκηνές, που συχνά επαναλαμβάνονται με μικρές παραλλαγές καθώς κυλά ο χρόνος, ακόμα κι αν αυτές είναι αστείες (μερικές φορές γίνονται και σουρεαλιστικές), ο σκηνοθέτης καταφέρνει να βγάλει όλη την τραγωδία του λαού του και όλη τη στασιμότητα, το βάλτωμα μιας κατάστασης που παραμένει ίδια εδώ και πάνω από 60 χρόνια. Στις τελευταίες σκηνές, αυτές που αναφέρονται στη σύγχρονη εποχή, νομίζω ότι ο Suleiman θέλει να δείξει ότι τελικά οι ισραηλινοί / φύλακες / κατακτητές είναι αυτοί που είναι οι αληθινοί αιχμάλωτοι μιας κατάστασης για την οποία οι ίδιοι ευθύνονται. Έτσι μας δείχνει Παλαιστίνιους να ζουν μια "φυσιολογική" καθημερινότητα (να ψαρεύουν, να τηλεφωνούν με κινητά, να χορεύουν σε κλαμπ), ενώ οι ισραηλινοί, πάνοπλοι, με τις στρατιωτικές στολές τους, άγρυπνοι, να είναι υποχρεωμένοι να τους παρακολουθούν συνέχεια. Να εκτίουν μια αυστηρή στρατιωτική θητεία, ενώ οι άλλοι απλώς ζουν.
Ίσως αυτό το στιλ ξενίσει ή/και κουράσει αρκετούς θεατές. Είναι όντως ιδιόρυθμο και προσωπικό, το είπαμε. Και, πιθανόν, για λίγους. Μερικές φορές όμως μου φαίνεται ότι είναι αποτελεσματικότερο από βαρειά επικά ή τραγικά δράματα. Σίγουρα πάντως είναι πιο ασυνήθιστο.