Ο ΠΕΣΣΟΑ, Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΟ "ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ"

Υπάρχει κατ' αρχάς ένα μικρό πρόβλημα κατάταξης: "Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη" του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου είναι ντοκιμαντέρ, αλλά περιγράφει φανταστικά, επινοημένα γεγονότα. Ορίστε; Τότε γιατί είναι ντοκιμαντέρ; Επειδή ο στόχος του είναι να καταδείξει υπόγειες συγγένειες και σχέσεις των δύο μεγάλων ποιητών του 20ού αιώνα. Και για να το κάνει αυτό - ή για να το κάνει πιο ενδιαφέρον και να αποφύγει βαρετές φιλολογικές αναλύσεις - επινοεί μια φανταστική ιστορία.
Τόσο ο Καβάφης όσο και ο Πεσσόα δεν έφυγαν ποτέ από τις αγαπημένες τους πόλεις, την Αλεξάνδρεια και τη Λισαβώνα αντίστοιχα. Ήθελαν μάλλον να ταξιδέψουν, αλλά δεν το έκαναν ποτέ. Και φυσικά δεν συναντήθηκαν ποτέ. Και οι δύο δούλευαν σαν ανώνυμοι, άσημοι υπάλληλοι, έζησαν σε μέτρια οικονομική κατάσταση και η δόξα τους βρήκε μετά θάνατον. Και οι δύο υπήρξαν μοναχικοί άνθρωποι, δεν παντρεύτηκαν ποτέ και πέθαναν μόνοι. Και των δύο η ποίηση είναι μελαγχολική. Οι ομοιότητες είναι πολλές, παρά το διαφορετικό στιλ της ποίησής τους.
Ο Χαραλαμπόπουλος λοιπόν επινοεί ένα φανταστικό πρόσωπο, τον Βασίλη Καπόπουλο, που το 1929 πάει με το υπερωκεάνειο "Σατουρνάλια" στην Αμερική. Και, ώ του θαύματος, πάνω σ' αυτό συναντά τυχαία τους δύο ποιητές, άγνωστους μεταξύ τους, που ταξιδεύουν με το ίδιο πλοίο. Οι τρεις τους μοιράζονται τσίπουρο για ένα βράδι, κουβεντιάζουν, αναπολούν. Οι δύο ποιητές κατεβαίνουν στο Λονδίνο (από εκεί θα επιστρέψουν στις πόλεις τους), ο Καπόπουλος συνεχίζει για Αμερική. Όλα αυτά δίνονται απόλυτα τεκμηριωμένα, υποτίθεται, μέσα από γράμματα και ημερολόγια του Καπόπουλου (ο οποίος βεβαίως αγνοούσε ποιοι ήταν οι δύο που συνάντησε στο πλοίο εκείνη τη νύχτα) και μπορούν να πείσουν τον θεατή που αγνοεί πρόσωπα και γεγονότα, ενώ πολλές σκηνές, όπως αυτή της συνάντησης των τριών, είναι δραματοποιημένες.
Αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή "κοιλιά" που μου φάνηκε ότι έκανε κάπου στο μέσον, βρήκα την ταινία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, έξυπνη, πρωτότυπη και σε πολλά σημεία συγκινητική, ιδιαίτερα στην ποιητική απογείωση του τέλους, με τον φιλμικά ταυτόχρονο θάνατο των δύο ποιητών. Και είπε καθαρά όσα ήθελε να πει για τις συγγένειες των δυο τους. Αν φυσικά δεν σας ενδιαφέρει καθόλου η ποίηση και σχετικά θέματα δεν έχετε λόγο να τη δείτε, αν και οι κινηματογραφόφιλοι θα έπρεπε να τη δουν (ανεξαρτήτως ενδιαφερόντων) λόγω της πρωτοτυπίας της.
Δεν ξέρω αν το παράξενο αυτό φιλμ μπορεί να θεωρηθεί καθαρό ντοκιμαντέρ ή τι αντιρρήσεις μπορεί να έχουν οι φανατικοί φίλοι του τελευταίου, προσωπικά όμως την βρήκα μια πολύ καλή νέα πρόταση που ανανεώνει το είδος (αν ανήκει στο είδος τέλος πάντων).