῾῾ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ῾῾ Ή ΟΙ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ

 

Ο μεγάλος Roberto Rossellini (1906-1977) γυρίζει το συγκλονιστικό ῾῾Γερμανία Ώρα Μηδέν῾῾ το 1948 (τα γυρίσματα γίνονται το 47). Γιατί επιμένω τόσο στις χρονολογίες; Διότι όλο το φιλμ είναι γυρισμένο στο Βερολίνο, την πρωτεύουσα της ηττημένης Γερμανίας. 

Το 1947 το Βερολίνο δεν είναι παρά ένας σωρός από ερείπια από τους πρόσφατους ακόμη συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Μέσα σ᾽αυτά τα χαλάσματα ζουν (μάλλον πασχίζουν να επιβιώσουν) σαν τα ποντίκια οι κάτοικοι. Όσοι απέμειναν βέβαια από τον φριχτό πόλεμο. Η αθλιότητα και η πείνα βασιλεύουν. Η μαύρη αγορά, με τις αστρονομικές τιμές να ανεβαίνουν καθημερινά, βασιλεύει επίσης. Η ανεργία βρίσκεται σε πρωτοφανή επίπεδα. Όλοι ξεπουλάν ό,τι έχουν και δεν έχουν για λίγη τροφή. Οι νέες γυναίκες γίνονται πόρνες για να επιβιώσουν. Μέσα σ᾽αυτό το ζοφερό περιβάλλον ένα μικρό αγόρι βγαίνει καθημερινά στους δρόμους προσπαθώντας να φέρει ό,τι μπορεί για να θρέψει την οικογένειά του (έναν άρρωστο, σχεδόν κατάκοιτο πατέρα κι έναν μεγάλο αδελφό που κρύβεται επειδή φοβάται ότι θα τον κλείσουν σε στρατόπδο επειδή πολέμησε). Μόνο η αδελφή προσπαθεί κάτι να κάνει, αλλά δεν αρκεί... Η οικογένεια ζει μέσα σε μια μισοκατεστραμένη πολυκατοικία, μαζί με μερικές άλλες οικογένειες που τοποθετήθηκαν εκεί επειδή υπήρχαν κάποια ακέραια διαμερίσματα (οι δικές τους πολυκατοικίες έχουν καταστραφεί εντελώς). Η ταινία παρακολουθεί την τραγική ιστορία του αγοριού.

Πρόκειται για ένα νεορεαλιστικό φιλμ. Ο Ροσελίνι κινηματογραφεί όσα συμβαίνουν στο Βερολίνο, συλλαμβάνει με το φακό του, καθώς περιπλανιέται στην πόλη ακολουθώντας το μικρό ήρωα, απίστευτες εικόνες καταστροφής, σωρούς ερειπίων παντού, απελπισμένους ανθρώπους κι άλλους, αδίστακτους, που τους εκμεταλλεύονται δίχως ενδοιασμούς. Τι δείχνουν όλα αυτά; Μα, βεβαια, την απόλυτη παράνοια του πολέμου. Δεν είναι πολεμική ταινία, καμία άλλη όμως δεν δείχνει τόσο ανάγλυφα τα αποτελέσματα της ηλιθιότερης ανθρώπινης εκδήλωσης, του πολέμου, τόσο σε υλικό όσο και σε ηθικό επίπεδο. Βλέπετε, όσοι επιβίωσαν από τη σφαγή έχουν μετατραπεί σε κτήνη εἰτε για να επιβιώσουν από την πείνα αυτή τη φορά είτε επειδή, ως ισχυροί, κερδοσκοπούν από τη δυστυχία των άλλων. Κόλαση σε όλα τα επίπεδα. Και ένα πέρα για πέρα ῾ἁποτελεσματικό῾῾,  βαθύτατα αντιπολεμικό φιλμ. Ειρωνικά κάποια στιγμή ακούγεται από δίσκο που αγοράζουν ως σουβενίρ αμερικανοί φαντάροι η ηχογραφημένη φωνή του Χίτλερ να κομπάζει ότι θα φτιάξει μια καλύτερη, πανίσχυρη, ευτυχισμένη Γερμανία. Η παρανοϊκή φωνή αντηχεί στα ερείπια και και πανω από την αθλιότητα που έφερε σε όσους πίστεψαν στο κτήνος.

Κλασική ταινία, που νομίζω ότι πρέπει να δείτε, ακόμα και για καθαρά ντοκιμαντερίστικους λόγους. Οι εικόνες του Βερολίνου του 1947 μένουν ανεξίτηλες μἔσα μας.