"ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ" ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΙΝΕΦΙΛ

Ο Julian Rosefeldt είναι εικαστικός. To "Μανιφεστο" ήταν ένα βίντεο διάρκειας 130 λεπτών. Το 2015 το περιορίζει σε 95' ώστε να βγει στους κινηματογράφους.
Τι είναι το "Μανιφέστο"; Πριν σας πω θα ξεκαθαρίσω ότι πρόκειται για φιλμ που απευθύνεται σχεδον αποκλειστικά σε όσους γνωρίζουν την τεχνη του 20ού αιώνα και τη σύγχρονη τέχνη. Οι υπόλοιποι, απλά, δεν θα καταλάβουν τι είναι αυτά που ακούνε. Τι γίνεται λοιπόν σ' αυτό το καθαρά πειραματικό φιλμ; Η εξαιρετική Κέιτ Μπλάνσετ ερμηνεύει 13 διαφορετικούς ρόλους (δασκάλα, χορογράφος, βιομηχανική εργάτρια, άστεγος άντρας, χήρα σε κηδεία, πλούσια νοικοκυρά, πανκ τραγουδίστρια, παρουσιάστρια τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεων κλπ.). Βρίσκεται στη δουλειά της ή στο σπίτι της ή αλλού, συνδιαλέγεται με άλλους ανθρώπους (οδηγίες στις χορεύτριες, επικήδειος, οικογενειακή προσευχή πριν το φαγητό, τηλεοπτική συνέντευξη με ανταποκρίτρια κλπ.), μόνο που αντί να μιλά "κανονικά" απαγγέλει αποσπάσματα από ποικίλα μανιφέστα εικαστικών, αρχιτεκτονικών και κινηματογραφικών ομάδων ή μεμονωμένων καλλιτεχνών της μοντέρνας και της σύγχρονης τέχνης. Ντανταϊστών, σουρεαλιστών, φουτουριστών, fluxus, σιτουασιονιστών, του Γκοντάρ, Δόγμα 95 και άλλων πολλών. Η κινηματογράφηση είναι εντυπωσιακή (πλάνα από ψηλά, επιβλητικοί ή/και παράδοξοι χώροι κλπ.), η Μπλάνσετ όπως πάντα εκπληκτική... και αυτό που προκύπτει είναι ένα εντελώς αλλόκοτο αποτέλεσμα, που πολλές φορές προκαλεί (ηθελημένα) γέλιο.
Ποιο είναι λοιπόν το τελικό συμπέρασμα; Τα διάφορα μανιφέστα για την τέχνη είναι φυσικά αντιφατικά μεταξύ τους. Από το ονειρικό - ρομαντικό κατά βάθος όραμα των σουρεαλιστών ως το σκληρό, κυνικό μήνυμα των φουτουριστών και άπειρες άλλες αποχρώσεις. Αυτό λοιπόν που προσωπικά εισέπραξα είναι ότι δεν υπάρχει μία αλήθεια για την τέχνη, αλλά πολλές και υποκειμενικές (πράγμα γνωστό βεβαίως). Τοποθετώντας τα συχνά παθιασμένα αυτά κείμενα πάνω σε παντελώς άσχετες, καθημερινές καταστάσεις (μια κηδεία, ένα οικογενειακό τραπέζι, ένας εργοστασιακός χώρος εργασίας κλπ.) νομίζω ότι ο σκηνοθέτης σατιρίζει τα κείμενα αυτά και τα βάζει άλλοτε να έρχονται σε αντίθεση και άλλοτε να μοιάζουν επίκαιρα σε σχέση με την καθημερινότητα. Η γενική αίσθηση που αποκόμισα είναι ότι οι θεωρίες μπορούν να λένε (ή να θέλουν να λένε) τα πάντα, πλην όμως αυτό που μένει είναι η τέχνη καθεαυτή.
Προσοχή: Σε ένα τέτοιο ερμητικό, πειραματικό φιλμ ίσως ο δημιουργός να είχε εντελώς άλλες προθέσεις απ' αυτές που εγώ ανίχνευσα και ίσως πάλι να ανακαλύψετε άλλες εσείς. Εγώ το "διάβασα" σαν ένα είδος σάτιρας και σε πολλά σημεία γέλασα κιόλας. Εσείς μπορείτε να διαφωνήσετε ριζικά. Όπως και να το κάνουμε πάντως θα επαναλάβω ότι πρόκειται για ταινία για πολύ λίγους - και για όσους λίγο-πολύ γνωρίζουν τι έχει συμβεί στην τέχνη το τελευταίο αιώνα και κάτι.