Ο ΑΙΩΝΙΟΣ "ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΧΩΡΙΣ ΑΙΤΙΑ"

O Nicholas Ray είναι - γενική παραδοχή - ένας από τους πολύ μεγάλους αμερικανούς σκηνοθέτες. Αρκεί μια επανάληψη του αγέραστου "Επαναστάτη Χωρίς Αιτία" του 1955 για να σας πείσει για του λόγου το αληθές.
Η ταινία ίσως να είναι σήμερα "μυθική" λόγω της παρουσίας του Τζέιμς Ντιν στον βασικό ρόλο (και της Νάταλι Γουντ βεβαίως). Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Κάθε άλλο. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά όταν ένα φιλμ μιλά για τα εκρηκτικά προβλήματα της εφηβείας, την επαναστατικότητα ("τυφλή" πολλες φορές), τη μοναξιά, τον έρωτα και τη σεξουαλικότητα, τη σχέση με την οικογένεια... Και μάλιστα με τόσο δυνατό τρόπο!
Ο έφηβος ήρωας έχει μια σαφώς παραβατική συμπεριφορά. Συγκρούεται με τον άβουλο πατέρα και την αυταρχική μητέρα του, με τους καθηγητές του, με τον "νταή" του σχολείου, με την κοπέλα του οποίου μάλιστα θα αναπτύξει ερωτική σχέση. Κι ενώ περιμένεις ότι όλα θα κορυφωθούν με τη σύγκρουση των δύο "διεκδικητών", η στιγμή αυτής της κορύφωσης με τον συναρπαστικό και τραγικό αγώνα με τα αυτοκίνητα έρχεται λίγο μετά τα μισά της ταινίας. Στη συνέχεια η πλοκή στρέφει την προσοχή της στον πιτσιρικά Πλάτο, πλούσιο, ορφανό πρακτικά (οι γονείς του ζουν κάπου μακριά), ψυχικά ασταθή και ομοφυλόφιλο μάλλον (αν και δεν λέγεται ποτέ ανοιχτά λόγω εποχής που γυρίζεται η ταινία υποθέτω) και στην αφόρητη μοναξιά και ανασφάλειά του. Η κατάληξη θα είναι τραγική...
Όλοι οι βασικοί ήρωες στο φιλμ είναι ιδιοσυγκρασιακοί χαρακτήρες. Όλοι (ο Τζιμ, η κοπέλα, ο Πλάτο) έχουν προβληματική σχέση (διαφορετικής φύσης ο καθένας) με τους γονείς τους. Τα πρώτα ερωτικά ξεσπάσματα και η αφύπνηση της σεξουαλικότητας, κάνουν τα πράγματα δυσκολότερα. Όπως και η ενδοσχολική βία (άλλοτε φανερή άλλοτε "εσωτερική"). Το σίγουρο είναι ότι όλοι και όλα βρίσκονται στα πρόθυρα έκρηξης, στην ουσία λόγω ένός ασφυκτικού, συντηρητικού περίγυρου. Τα τραγικά γεγονότα είναι απόρροια της πίεσης αυτής.
Όπως καταλάβατε βρισκόμαστε μπροστά σε μια από τις σχετικά πρώιμες καταγραφές του εφηβικού αδιέξοδου, της εφηβικής παραβατικότητας, της σύγκρουσης (ενστικτώδους θα έλεγα και όχι συνειδητής) του παλιού με το καινούριο. Φυσικά το περιβάλλον είναι απόλυτα 50ς. Τα ρούχα, τα αυτοκίνητα, η μουσική, τα πάντα. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τη διαχρονικότητα του φιλμ. Θα ήταν τουλάχιστον αφελές να το θεωρήσουμε ξεπερασμένο λόγω εποχής όταν θίγει τόσα αιώνια προβλήματα. Αντίθετα μάιλιστα η εποχή ακριβώς μπορεί για πολλούς να λειτουργεί σαν φετίχ. Ταυτόχρονα με όλα τα παραπάνω μπορούμε πάντα να απολαύσουμε την εξαιρετική φωτογραφία της ταινίας, τα έντονα, "νοσταλγικά" χρώματα και το σασπένς που συνυπάρχει με όλα τα παραπάνω.
Σημαντική ταινία, που δεν νομίζω ότι θα χάσει ποτέ τη λάμψη της. Παρά το μελοδραματικό και κάπως παλιομοδίτικο παίξιμο των ηθοποιών.