Πέμπτη, Μαρτίου 24, 2011

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ Ή Η ΠΑΡΑΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΓΝΟΤΗΤΑΣ


Το μεξικάνικο "Κάστρο της Αγνότητας" (El Castillo de la Pureza) του 1973 είναι βέβαια η ταινία την οποία κατηγορήθηκε ότι "αντέγραψε" ο Λάνθιμος στον "Κυνόδοντα". Θα πω και λίγα πράγματα γι' αυτό, αλλά το θέμα δεν είναι οι άνευ λόγου συγκρίσεις, αλλά η ταινία η ίδια. Η οποία γυρίστηκε από τον Arturo Ripstein, γνωστό και παραγωγικό σκηνοθέτη και πρώην βοηθό του Μπουνιουέλ και βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Ο ίδιος ο Μπουνιουέλ μάλιστα είχε ενδιαφερθεί να τη γυρίσει κάποτε, αλλά το σχέδιο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Λίγα λοιπόν για τις συγκρίσεις: Ναι, ο σκελετός της ιστορίας είναι ο ίδιος με τον "Κυνόδοντα". Πατέρας που κρατά έγκλειστη την οικογένειά του στο σπίτι (τα παιδιά δεν έχουν δει ποτέ τον έξω κόσμο), και μάλιστα τα παιδιά αυτά είναι και πάλι δύο κορίτσια κι ένα αγόρι - αν και διαφορετικών ηλικιών, αφού στο μεξικάνικο φιλμ το ένα κορίτσι είναι μόλις 5 χρονών. Οι ομοιότητες σταματούν εδώ. Είναι τόσο διαφορετικό το πνεύμα και οι στόχοι των δύο φιλμ, τόσο, μα τόσο δοαφορετική η αισθητική, ακόμα και το στόρι που από τη μέση και πέρα αλλάζει εντελώς απ' αυτό του "Κυνόδοντα" και καταλήγει εντελώς διαφορετικά, που νομίζω ότι θα μπορούσαμε μάλλον για έμπνευση και αφορμή να μιλήσουμε και σε καμία περίπτωση για "αντιγραφή". Τέρμα οι συγκρίσεις.
Ο Ripstein κάνει μια καθαρή πολιτική αλληγορία. Ας σκεφτούμε τι γινόταν σ' όλη τη Νότια Αμερική στη δεκαετία του 70: Αιμοσταγείς χούντες σε όλες σχεδόν τις χώρες, θρησκευτική καταπίεση (η εκκλησία πάντα τα πήγαινε μια χαρά με τους δικτάτορες), παντελής έλλειψη ελευθερίας. Αυτό ακριβώς το γενικό κλίμα μεταφέρει στον οικογενειακό μικρόκοσμο ο σκηνοθέτης. Ο πατέρας - αφέντης συμβολίζει βέβαια την απόλυτα καταπιεστική εξουσία. Τα μέλη της οικογένειας τον αγαπούν (σαν πατέρα) και τον μισούν ταυτόχρονα. Περισσότερο όμως από οτιδήποτε άλλο τον φοβούνται.
Το φιλμ επικεντρώνεται κυρίως στην ανισόρροπη προσωπικότητά του. Ο πάτερ φαμίλιας δείχνεται ξεκάθαρα ως κάτι απόλυτα αρνητικό, κακό, παρανοϊκό (το τελευταίο είναι κυριολεκτικό, αφού κατά τη διάρκεια της ταινίας βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην παράνοια, παύοντας από ένα σημείο και πέρα να ελέγχει τον εαυτό του). Από την άλλη, για να ολοκληρωθεί η φασιστοειδής προσωπικότητά του, παρουσιάζεται και ως απόλυτα υποκριτής και κακός. Κάνει κρυφά, αφού είναι ο μόνος που έχει επαφές με τον έξω κόσμο, ό,τι ακριβώς απαγορεύει με αυστηρότατο τρόπο στην οικογένειά του: Πηγαίνει με πόρνες, την πέφτει σε μια μικρή (και στη σκηνή αυτή βγάζει όλη την κακία του), τρωει κρέας ενώ επιβάλλει στους άλλους την αποχή απ' αυτό κλπ. Πιο αρνητικός χαρακτήρας δεν γίνεται.Αφείστε που υποφέρει από παθολογική ζήλεια για τη γυναίκα του, που ως καλός "μέσος πολίτης" αρνείται να επαναστατήσει και να στραφεί ανοιχτά εναντίον του.
Από την άλλη ο Ripstein είναι σουρεαλιστής (σα γνήσιος μαθητής του Μπουνιουέλ. Άλλωστε όλη η ταινία είναι πολύ στο κλίμα του μεγάλου δασκάλου). Χρησιμοποιεί λοιπόν πλήθος συμβόλων, φροϊδικών και μη. Τα δηλητήρια που κατασκευζει η οικογένεια, τα ποντίκια, η υποβόσκουσα και στυγνά καταπιεσμένη, πλην όμως πανταχού παρούσα σεξουαλικότητα (που αυτή κυρίως προκαλεί την επανάσταση των έγκλειστων), η διαρκής βροχή που με σουρεαλιστικό τρόπο πέφτει καθ' όλη τη διάρκεια του φιλμ, το σάπιο και καταρρέον παλιό σπίτι (όπως τα τότε καθεστώτα), όλα παραπέμπουν στο σουρεαλισμό και στην εμφανή αλληγορία. Η ατμόσφαιρα που πετυχαίνει είναι πνιγηρή, μουντή, μυρίζεις θαρρείς τη μούχλα που αναδύεται από παντού.
Παρά την κλειστοφοβικότητά της, τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, με ξεκάθαρους, πολιτικούς κυρίως, στόχους, καθώς νομίζω ότι στρέφεται πρωτίστως ενάντια στα καθεστώτα που λέγαμε και την καταπιεστική εξουσία εν γένει και όχι τόσο ενάντια στον θεσμό της οικογένειας. Αξίζει να τη δείτε. Προσωπικά μάλιστα θα ήθελα να δω περισσότερα φιλμ του δημιουργού αυτού, αφού έχω δει μόνο μία ακόμα ταινία του.

Ετικέτες ,

eXTReMe Tracker