ΣΙΩΠΗΛΟΣ Α ΛΑ ΚΟΥΣΤΟΥΡΙΤΣΑ ΓΑΜΟΣ

Πρέπει να παρατηρήσω από την πρώτη στιγμή ότι η σκιά του Κουστουρίτσα πέφτει όλο και πιο βαριά σε μεγάλο μέρος βαλκανικών ταινιών κι αυτό, από ένα σημείο και πέρα, γίνεται κουραστικό, όσο διασκεδαστικά αποτελέσματα κι αν δίνει ενίοτε. Από την άλλη δεν μπορώ να μη σταθώ στο γεγονός της ανόδου του ρουμάνικου σινεμά, που κάθε λίγο μας δίνει καλά δείγματα. Αφορμή για τις σκέψεις αυτές μου έδωσε η ρουμάνικη ταινία "Σιωπηλός Γάμος" (Nunta Muta, 2008), πρώτη σκηνοθετική κινηματογραφική δουλειά του παλιού ηθοποιού Horatiu Malaele.
Το φιλμ καταγράφει τη ζωή - και το "χύμα", πηγαίο και φωνακλάδικο στοιχείο που τη διακρίνει - ενός ρουμάνικου χωριού της δεκαετίας του 50. Καυγάδες που μετατρέπονται αστραπιαία σε φιλιώματα, αυτοσχέδια γλέντια και μεθύσια μέχρι τελικής πτώσης, σεξουαλικά μυστικά που μόνο μυστικά δεν είναι, τραγικά και ευτράπελα καθημερινά γεγονότα, γάμοι και κηδείες, γιορτές, χοντρές πλάκες και καλαμπούρια και άλλα πολλά συνθέτουν την χυμώδη καθημερινότητα των κατοίκων. Κι όλα αυτά υπό τη σταλινική δικτατορία ή, αν θέλετε, την πρακτική, αν και άτυπη, κατάληψη της χώρας από τους Ρώσους. Αν και ξεκινά στη σύγχρονη εποχή, και μάλιστα σα θρίλερ, με ένα Χαρδαβελώδες τηλεοπτικό συνεργείο να αναζητά παραφυσικά φαινόμενα, πολύ σύντομα γυρίζει στο παρελθόν για να περιγράψει όσα σας προανέφερα.
Η ταινία διαθέτει μερικές πολύ καλές ιδέες και αρκετές πολύ αστείες στιγμές - με αποκορύφωμα τον γάμο που πρέπει να γίνει... σιωπηλά, κάποιες άλλες συγκινητικές, και γενικά προσπαθεί να δώσει το γλυκόπικρο (την τραγικωμωδία θα ήταν καλύτερα να πούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση) της ζωής της εποχής. Γενικά μου άφησε καλή γεύση. Πλην όμως δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι προσπαθεί να τα βάλει όλα μέσα: Και την κωμωδία και την ηθογραφία και τη συγκίνηση και το μεταφυσικό στοιχείο (αυτό πια το βρήκα πολύ αντιγραφή Κουστουρίτσα) και τη μεγάλη, συγκλονιστική τραγωδία και τον μαγικό ρεαλισμό και την ποίηση και το πολιτικό σχόλιο... κι ίσως κι άλλα που μου διαφεύγουν. Ε, δεν νομίζω ότι τόσο φόρτωμα μπορεί να αποδώσει. Μάλλον θα ήταν καλύτερα να επικεντρωνόταν σε λιγότερους στόχους. Κι αν έχει καταφέρει να τιθασσεύσει δυο - τρεις φορές όλον αυτό τον αχταρμά ο Κουστουρίτσα, δεν σημαίνει ότι μπορούν όλοι. Και στο κάτω - κάτω, αυτός ήταν ο πρώτος που το έκανε, οπότε κι αν ακόμα δεν το είχε καταφέρει, πάλι θα μας εντυπωσίαζε με το εγχείρημά του. Αν αυτό όμως το μοτίβο συνεχίζεται επ΄ άπειρον...
Τέλος θα ήθελα να γράψω και δυο λόγια για το πολιτικό στοιχείο. Φαίνεται ότι τελικά τα σαραντατόσα χρόνια κομμουνισμού έχουν κάνει μεγάλο κακό στη χώρα. Ή πάλι, ίσως να υπάρχει και αρνητική προκατάληψη. Εδώ πάντως ο κρατικός "υπαρκτός σοσιαλισμός" είναι το απόλυτο κακό και οι Ρώσοι δείχνονται απόλυτα κτηνώδεις και βάρβαροι. Ίσως αυτό να είναι τραβηγμένο. Προσωπικά μου φάνηκε τραβηγμένη όλη η σκηνή της φοβερής τραγωδίας "δι' ασήμαντον λόγον". Δεν ξέρω όμως. Πιθανόν στη Ρουμανία τα πράγματα να ήταν χειρότερα από αλλού. Ας μη ξεχνάμε ότι ήταν η μόνη πρώην κομμουνιστική χώρα που εκτέλεσε τους ηγέτες της, το ζεύγος Τσαουσέσκου. Δεν ξέρω.
Πιστεύω πάντως ότι παρά τη γκρίνια μου η ταινία διαθέτει αρκετές αρετές και - το είπα ήδη - πολλές έξυπνες ιδέες και σε γενικές αρχές θα ευχαριστήσει τους θεατές. Γενικά δεν είναι κάτι που θα συνιστούσα να αποφύγετε. Κι ίσως η ενόχληση από κάποια πράγματα να παραείναι τελικά προσωπικό θέμα.