Τρίτη, Ιανουαρίου 05, 2010

ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ "ΟΡΦΕΑΣ"


Ο Jean Cocteau (1889-1963) υπήρξε ένας πολυτάλαντος καλλιτέχνης, ένα είδος Ντα Βίντσι της εποχής του: Συγγραφέας, ποιητής, σκηνοθέτης, ζωγράφος, σκηνογράφος, είναι μερικές μόνο από τις ιδιότητές του. Επηρεασμένος από το σουρεαλισμό (αν και δεν υπήρξε κανονικό μέλος της ομάδας), ιδιαίτερα ευαίσθητος και ρομαντικός, με μια εστέτ άποψη περί "τέχνης για την τέχνη", έκανε πάντοτε βαθιά προσωπικές και ποιητικές ταινίες - που δεν είναι και πάρα πολλές βέβαια.
Ο "Ορφέας" του 1950 φέρει όλα τα χαρακτηριστικά που είπαμε παραπάνω. Εμπνέεται από τον αρχαίο ελληνικό μύθο του Ορφέα και της Ευριδίκης, που ήταν μια από τις εμμονές του Κοκτό (έχει γυρίσει μια τριλογία για τον Ορφέα). Στο συγκεκριμένο φιλμ μεταφέρει τον μύθο στη σύγχρονη εποχή, "ντύνοντάς" τον με μερικές πολύ όμορφες, ασπρόμαυρες εικόνες. Φυσικά από τον μύθο έχει κρατήσει μόνο όσα εκείνος επιθυμεί και έχει προσθέσει πολλά άλλα. Αυτό που βλέπουμε είναι 100% Κοκτό και όχι μια απλή μεταφορά αυτούσιας της ιστορίας του Ορφέα.
Ο Ορφέας είναι ένας σύγχρονος ποιητής, διάσημος, αγαπητός στον κόσμο, αλλά μισητός στους δικούς του ποιητικούς κύκλους. Αγαπά τη γυναίκα του Ευριδίκη, αλλά πολύ πάνω απ' αυτή - όπως και πάνω από οποιονδήποτε άλλον - βάζει την ποίηση. Μέχρι που ερωτεύεται μια σκοτεινή πριγκήπισα, που δεν είναι άλλη από τον Θάνατο "σε μια από τις ενσαρκώσεις του", όπως αναφέρεται κάπου. Υπάρχει ο θάνατος της Ευριδίκης, το πέρασμα του ποιητή στον Άλλο Κόσμο, αλλά και πολλά άλλα στοιχεία που δεν υπάρχουν στον αρχαίο μύθο. Ο βασικός ρόλος της Γυναίκας - Θάνατου είναι φυσικά προσθήκη του Κοκτό. Όπως και η ιδέα του ποιητή που, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι τελικά ερωτευμένος με το Θάνατο.
Η ταινία διαθέτει ορισμένες αξέχαστες εικόνες και σκηνές: Οι μοτοσυκλετιστές που σκοτώνουν κατ' εντολή του Θανάτου, το πέρασμα στον Άλλο Κόσμο μέσα από καθρέφτες (οι καθρέφτες και το μυστήριό τους είναι μια ακόμα εμμονή του σκηνοθέτη που συναντάμε και σε άλλες ταινίες του), το κατεστραμένο τοπίο του Άλλου Κόσμου με τον άνεμο που φυσά διαρκώς, το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου που μεταδίδει ακατανόητα, ποιητικά μηνύματα, είναι μερικές μόνο απ' αυτές. Γενικά στο φιλμ κυριαρχούν ιδέες όπως ότι η τέχνη έχει μεγαλύτερη αξία απ' ό,τι άλλο στη ζωή, ότι ο ποιητής (με την ευρύτερη έννοια του όρου) είναι ένα σχεδόν μη ανθρώπινο πλάσμα, που ζει σε ένα δικό του κόσμο και έχει ιδιαίτερα προνόμια (και βάσανα) σε σχέση με τους "κοινούς ανθρώπους", ότι η φαντασία οδηγεί σε μέρη που κανείς δεν έχει πάει ποτέ. Κι ότι μόνο ο Ποιητής μπορεί να κερδίσει την αθανασία.
Ίσως πολλοί να διαφωνούν μ' όλα αυτά ή και να τα θεωρούν ξεπερασμένες, ρομαντικές απόψεις. Σίγουρα ο Κοκτό υπήρξε μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Νομίζω όμως ότι αξίζει να δει κανείς τις ταινίες του, που και πολύ όμορφες εικαστικά είναι και ξεχωριστή φαντασία και ευαισθησία διαθέτουν.

Ετικέτες ,

eXTReMe Tracker