Ο "ΣΙΔΗΡΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ" ΚΑΙ Η ΔΙΦΟΡΟΥΜΕΝΗ ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

To 1977 o Sam Peckinpah (1925-1984) γυρίζει μια από τις πιο εντυπωσιακές πολεμικές ταινίες, τον "Σιδηρούν Σταυρό" (Cross of Iron), με εξαιρετικό επιτελείο ηθοποιών (Τζέιμς Κόμπερν, Τζέιμς Μέισον, Μαξιμίλιαν Σελ, Ντέιβιντ Γουόρνερ, Σέντα Μπέργκερ).
Η ταινία - ασυνήθιστο για αμερικάνικο φιλμ - παρακολουθεί τον πόλεμο από τη μεριά των γερμανών και όχι των συμμάχων, καθώς πρωταγωνιστεί μια ομάδα γερμανών στρατιωτών στο ρωσικό μέτωπο. Ο ήρωας είναι γενναίος και παρασημοφορημένος, όταν όμως έρχεται ο νέος διοικητής, ένας πρώσος αριστοκράτης που το όνειρό τους είναι να τιμηθεί με τον Σιδηρό Σταυρό με οποιοδήποτε τίμημα, οι δύο άντρες αναπόφευκτα θα συγκρουστούν. Ο αξιωματικός θα φτάσει ως τον συνειδητό φόνο συνστρατιωτών του προκειμένου να πάρει το πολύτιμο γι' αυτόν παράσημο, αλλά ο Στάινερ (ο ήρωάς μας σηλαδή) δεν είναι οποιοσδήποτε...
Το φιλμ είναι εξαιρετικά σκηνοθετημένο, με εντυπωσιακές σκηνές μάχης, με τα προσφιλή στον Πέκινπα βίαια slow motion, με το σασπένς να παραμένει αμείωτο. Σίγουρα παρακολουθείται με έντονο ενδιαφέρον (εκτός βεβαίως αν μισείτε τα πολεμικά φιλμ, πράγμα απόλυτα κατανοητό). Δεν είναι τυχαίο ότι κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στις ταινίες του είδους. Κινηματογραφικά λοιπόν βρισκόμαστε αναμφισβήτητα μπροστά σε σημαντική ταινία. Ιδεολογικά όμως;
Ο εξαιρετικός σαν σκηνοθέτης Πέκινπα είναι γνωστός για την αγάπη του στη βία και τις macho καταστάσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πολύ δύσκολο να αποφανθεί κανέις αν κάνει μια καθαρά πολεμική ή μια αντιπολεμική ταινία. Ο ηρωισμός υπάρχει στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή Τζέιμς Κόμπερν, ο ξεκαθαρα "κακός" υπάρχει επίσης, η ταύτιση του θεατή με τον πρώτο είναι προφανής. Φυσικά ο πόλεμος είναι αιμοτοβαμένος και φριχτός, τα ηρωικά κατορθώματα όμως και η αυτοθυσία μειώνουν τα αντιπολεμικά αισθήματα. Υπάρχει βεβαίως μια "αναρχική" στάση του ήρωα, με το δηλωμένο μίσος του απέναντι στους αξιωματικούς γενικά (άρα απέναντι στην εξουσία) και αυτό είναι κάπως ανατρεπτικό. Μέχρις εκεί όμως. Βρισκόμαστε πολύ - πολύ μακριά νομίζω από ένα καθαρά αντιπολεμικό φιλμ, οπως οι εκπληκτικοί "Σταυροί στο Μέτωπο" (Paths of Glory) του Κιούμπρικ για παράδειγμα. Άλλωστε ο ήρωας εδώ, εκτός από αναμφισβήτητα γενναίος, μπορεί να θεωρηθεί και εθισμένος στον πόλεμο και τη βία, άρα όχι και τόσο νορμάλ...
Η ταινία αποτελεί αληθινό must για τους φίλους των πολεμικών περιπετειών. Προσωπικά πάντως προτιμώ την οπτική του Κιούμπρικ που προανέφερα. Η οποία, σημειωτέον, καυτηριάζει την εξουσία με πολύ βαθύτερο τρόπο.