Ο "ZAMA" ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΥΣΤΟΠΙΑ

"Zama" λέγεται η ταινία που γύρισε το 2017 η αργεντινή Lucrecia Martel και βασίζεται σε σημαντικό (όπως μαθαίνω, διότι εγώ δεν το έχω διαβάσει) μυθιστόρημα της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Περιγράφει μια δυστοπία ή, αν θέλετε, ένα είδος "καθόδου στην κόλαση" σε μια ξεχασμένη, φτωχή ισπανική αποικία  κάπου στη Λατινική Αμερική στα τέλη του 18ου αιώνα.
Ο ομώνυμος ήρωας είναι ισπανός αξιωματικός διορισμένος εκεί. Ο διαρκής πόθος του είναι να πάρει μετάθεση και να επιστρέψει στην Ισπανία και στην αγαπημένη του γυναίκα και τα παιδιά του. Όσο όμως κι αν προσπαθεί / παρακαλεί τον κυβερνήτη και άλλους υψηλόβαθμους, η πολυπόθητη μετάθεση δεν φτάνει ποτέ. Στο μεταξύ γνωρίζει άγονους έρωτες και μικρής σημασίας επιτυχίες στην καριέρα του (αλλά και αποτυχίες). Όταν καλείται να συλλάβει έναν διαβόητο ληστή που λιμαίνεται την περιοχή (και ο οποίος ίσως να είναι και μυθικό πρόσωπο), αρχίζει η αληθινή κατάβασή του στην κόλαση.
Η ταινία καταγράφει το υπαρξιακό αδιέξοδο του ήρωα, τη σύγκρουση ανάμεσα στο καθήκον και την επιθυμία του, τη μάταιη αναμονή για ένα καλύτερο αύριο. Η ζωή αναλώνεται περιμένοντας κάτι που δεν έρχεται ποτέ. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια διαρκώς πνιγηρή ατμόσφαιρα, δοσμένη με μουντά, "ξεθωριασμένα" χρώματα. Ο ωμός ρεαλισμός συνυπάρχει με ονειρικές εικόνες και η όλη μιζέρια και φτώχεια του μέρους με τη μεταφυσική διάσταση ενός μαγικού κόσμου, αυτού των ιθαγενών. Όλα αυτά συμβαίνουν με αργούς, τελετουργικούς ρυθμούς, που επιτείνουν την πνιγηρότητα της ταινίας, ενώ σε κάποια σημεία η αφήγηση γίνεται ακατανόητη (δίχως αυτό να αποτελεί, νομίζω, πρόβλημα). Γενικά βρίσκω ότι το φιλμ έχει ενδιαφέρον και είναι αρκετά πρωτότυπο, αλλά ομολογώ ότι με κούρασε αρκετά. Γενικά απευθύνεται αποκλειστικά σε σινεφίλ (υπομονετικούς σινεφίλ). Δεν έχω πρόβλημα με τους αργούς ρυθμούς, αλλά γενικά δεν ενθουσιάστηκα κιόλας.
Αφήνω τελευταία τη σύγκριση, που αυθόρμητα μου ήρθε στο νου, με το περίφημο "Αγκίρε" του Χέρτσογκ. Ίδιο εξωτικό περιβάλλον, επίσης παλιά εποχή και, κυρίως, η ίδια κατάβαση στην κόλαση του τρελού (ή τρελαμένου από τον πόθο για εξουσία) ήρωα όσο προχωρά η ταινία (αν και στο "Ζάμα" ο ήρωας είναι εντελώς διαφορετικός σαν χαρακτήρας και με διαφορετικά κίνητρα). Ίδια δομή σε γενικές γραμμές. Ωστόσο το φιλμ του Χέρτσογκ μου αρέσει πολύ περισσότερο.
Άσχετα με όλα αυτά πάντως το "Zama" δεν παύει να είναι πολύ ιδιαίτερο και γι' αυτό ενδιαφέρον, έστω και για περιορισμένο κοινό.