Ο ΙΔΙΟΦΥΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ Mr. TURNER

Ο βρετανός Mike Leigh είναι βεβαίως περισσότερο γνωστός για τις κοινωνικές ταινίες του, ωστόσο κατά καιρούς κάνει και ταινίες εποχής. Το 2014 αποφασίζει να ασχοληθεί με τον μεγάλο (συμπατριώτη του) ζωγράφο William Turner (1775-1851) - για την ακρίβεια με το τελευταίο τέταρτο της ζωής του, γυρίζοντας το εικαστικότατο "Mr. Turner". 

Ο Τέρνερ θεωρείται μεγάλος όχι μόνο για του αναπαραστατικούς, "ρεαλιστικούς" πίνακές του, αλλά και επειδή οι πίνακες της τελευταίας περιόδου του προοιωνίζουν τον επερχόμενο ιμπρεσιονισμό (οι ιμπρεσιονιστές τον θεωρούσαν πρόδρομό τους). Κι όχι μόνο αυτό. Ορισμένα από τα τελευταία έργα του σχεδόν αγγίζουν τα όρια του αφηρημένου, πριν καν υπάρξει οποιαδήποτε σκέψη για τέτοια ζωγραφική. Όσο ζούσε ήταν ήδη διάσημος και πετυχημένος και θεωρούνταν "μετρ" στην απόδοση του φωτός, το οποίο αποτυπώνεται εκπληκτικά στα υπέροχα τοπία του. Ωστόσο σαν άνθρωπος ήταν αντισυμβατικός και αντιφατικός. "Μονόχνωτος", ακοινώνητος, συχνά αγενής και αλαζόνας, δεν παντρεύτηκε ποτέ αν και είχε κάποιους σταθερούς και μακροχρόνιους δεσμούς. Ζούσε δοσμένος στο πάθος του για τη ζωγραφική, διαθέτοντας εκπληκτική ευαισθησία. Και  - σύμφωνα με την ταινία τουλάχιστον - διέθετε ταυτόχρονα και εσωτερικές αρετές (π.χ. η άρνησή του να πουλήσει σε υψηλότατη τιμή όλα τα έργα του σε συλλέκτη, επειδή ήθελε να τα χαρίσει σε μουσεία "για να τα βλέπουν δωρεάν οι φτωχοί").

Στην ταινία αυτές οι αντιφάσεις δίνονται ανάγλυφα. Φυσικά το φιλμ στηρίζεται κυρίως στην εκπληκτική ερμηνεία του Τίμοθι Σπαλ, ηθοποιού, μεταξύ άλλων, και άλλων ταινιών του Λι. Νομίζω ότι πρόκειται για μία από τις καλύτερες των τελευταίων χρόνων. Εκπληκτική επίσης είναι η εικαστικότατη φωτογραφία, που συχνά μας κάνει να νομίζουμε ότι βρισκόμαστε "μέσα" σε πίνακες του ζωγράφου. 

Τελικά νομίζω ότι αυτό που θέλει να δείξει ο σκηνοθέτης  - εκτός από την θαυμάσια καταγραφή της εποχής - είναι το παράδοξο της τέχνης: Ένας σχεδόν "βάρβαρος" και αντιπαθής τύπος, που περισσότερο μουγκρίζει παρά μιλάει, διαθέτει μια εξαιρετική εσωτερική ευαισθησία, είναι οξυδερκής όχι μόνο σε σχέση με την τέχνη, αλλά και με τις επερχόμενες εποχές και παράγει υψηλής αισθητικής αριστουργήματα. Αυτές οι αντιφάσεις αποτελούν κομμάτι της τέχνης γενικότατα και επιτείνουν το μυστήριό της (φυσικά ο Τέρνερ δεν υπήρξε η μοναδική τέτοια περίπτωση, κάθε άλλο μάλιστα).

Η ταινία μου άρεσε, προειδοποιώ όμως ότι είναι σχετικά αργή, ενώ η "έλλειψη πλοκής" - πρόκειται απλώς για την γραμμική χρονικά καταγραφή των τελευταίων χρόνων του ζωγράφου - ίσως κουράσει κάποιους. Κυρίως όσους δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την τέχνη. Για μένα όμως, για την εκπληκτική της ατμόσφαιρα και για την κατάδειξη του μυστηρίου και των αντιφάσεων της τέχνης, αποτελεί μια από τις καλύτερες της χρονιάς του 14.