"ΕΝΑΣ ΘΑΝΑΤΟΠΟΙΝΙΤΗΣ ΔΡΑΠΕΤΕΥΣΕ" Ή Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Ο Robert Bresson (1901-1996) είναι σίγουρα ένας σκηνοθέτης για λίγους. Αν με μια λέξη θα έπρεπε να τον χαρακτηρίσω, η λέξη αυτή θα ήταν "λιτός". Είναι σαν να χρησιμοποιεί μόνο τα απολύτως αναγκαία, το μίνιμαλ της κινηματογραφικής γραφής, για να εκφράσει αυτά που θέλει να πει. Είναι περίεργο, αλλά αυτή η λιτότητα, η αυστηρότητα, δίνει στις ταινίες του μια εντελώς πνευματική διάσταση.
Το φιλμ "Ένας Θανατοποινίτης Δραπέτευσε" (Un condamne a mort s'est echappe ou le vent souffle ou il veut) του 1956 αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ένας αντιστασιακός γάλλος οδηγείται σε φυλακή της Γκεστάπο. Από την πρώτη μέρα, από την πρώτη στιγμή θα λέγαμε, αρχίζει μεθοδικά, αργά και υπομονετικά, δίχως κανένα δισταγμό και υποχώρηση, να καταστρώνει σχέδιο για δραπέτευση. Έως, εβδομάδες ή μήνες μετά, έρχεται η ώρα να το δοκιμάσει στην πράξη.
Το είπαμε: Ο Μπρεσόν περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία. Κοντινά στα πρόσωπα του ήρωα και των συγκρατουμένων του, το γυμνό κελί, οι εξ ίσου γυμνοί χώροι του φαγητού και της αυλής, οι τοίχοι, τα αντικείμενα, τα ευτελή, καθημερινά αντικείμενα που θα χρησιμοποιήσει για την απόδραση... Λιγοστοί διάλογοι, μια φωνή off που αφηγείται την ιστορία και τα συναισθήματα του ήρωα, συνθέτουν τελικά μια ελεγεία για την ελευθερία, τον πόθο για αποτίναξη κάθε ζυγού και τυραννίας. Και συγχρόνως μιλά για τη δύναμη του πνεύματος, την υπομονή και την επιμονή, τη θέληση και την προσήλωση σε στόχους, τη στωικότητα... και ό,τι άλλο εσείς θα ανακαλύψετε. Όσο για τα αντικείμενα (τα πιο κοινά αντικείμενα όπως ένα κουτάλι, ένα τσίγκινο πιάτο, ένα σχοινί, το σανίδι μιας πόρτας κλπ.), μοιάζουν να περιβάλλονται από μια αύρα πολυτιμότητας, σχεδόν ιερότητας. Κάθε τι ευτελές είναι όχι απλώς πολύτιμο, αλλά κυριολεκτικά απαραίτητο. Συγχρόνως το σιωπηλό αυτό φιλμ δημιουργεί ένταση και σασπένς πραγματικά από το τίποτα. Βλέπετε, όλα όσα διαδραματίζονται (ή μάλλον όσα επιχειρεί ο ήρωας) είναι κυριολεκτικά θέμα ζωής ή θανάτου.
Εξαιρετικό, κλασικό φιλμ, το οποίο, προειδοποιώ, θα κουράσει με τους αργούς ρυθμούς και την σχεδόν εξαντλητική επιμονή του στην κατάδειξη των λεπτομερειών όσους δεν είναι συνηθισμένοι σε ένα άλλου είδους, πνευματικού και φιλοσοφικού κινηματογράφου. Για μένα πάντως η θέασή του αποτελεί εμπειρία.